چکیده:
چکیده جریان اسلامیسازی معرفت که از حدود دو قرن پیش آغاز شده طرفدارانی جدی در برخی ملل اسلامی و عربی دارد، از جمله اسماعیل راجی الفاروقی و همفکران او توجه خاصی به این امر کردهاند. آنها در مقام نظریهپردازی بر بازخوانی میراث علمی گذشته، شناسایی علل عقبماندگی مسلمانان معاصر، تأسیس روششناسی اسلامی ملهم از قرآن، ایجاد ادبیات انگلیسی ـ اسلامی و اصلاح نظام آموزشی کنونی جوامع اسلامی تأکید کردهاند، و در عمل، برخی مؤسسات و دانشگاههای اسلامی، انجمنهای علمی و اسلامی و موارد شبیه آنها را تأسیس کردهاند و برای شناسایی استعدادهای کشورهای اسلامی کنفرانسهایی برگزار کردهاند و در مجموع توانستهاند ادبیات اسلامیسازی معرفت را به متفکران جهان اسلام معرفی کنند؛ اما نگرشهای قشری و گاه سلفیگری و انتظارات روششناختی نابهجای آنان از قرآن برای تمهید نظریههای علمیشان مانع از موفقیت این اندیشه شده است. در این مقاله، ضمن بررسی دیدگاهها و اقدامات فاروقی و همفکران او دربارۀ اسلامیسازی معرفت، ابعاد مثبت و منفی آن بررسی و نقد شده است، تا ابعاد امکان استفاده از تجربیات آنان در اسلامیسازی علم در عصر حاضر آشکار شود.
خلاصه ماشینی:
آن هـا در مقـام نظریـه پـردازی بـر بازخوانی میراث علمی گذشته ، شناسایی علل عقـب مانـدگی مسـلمانان معاصـر، تأسیس روش شناسی اسلامی ملهم از قرآن ، ایجاد ادبیات انگلیسـی ــ اسـلامی و اصلاح نظام آموزشی کنونی جوامع اسلامی تأکید کـرده انـد، و در عمـل ، برخـی مؤسسات و دانشگاه های اسلامی ، انجمن های علمی و اسلامی و موارد شبیه آن ها را تأسیس کرده اند و برای شناسایی استعدادهای کشورهای اسلامی کنفرانس هایی برگزار کرده اند و در مجموع توانسـته انـد ادبیـات اسـلامی سـازی معرفـت را بـه متفکران جهان اسلام معرفی کنند؛ اما نگرش هـای قشـری و گـاه سـلفی گـری و انتظارات روش شناختی نابه جای آنان از قرآن برای تمهید نظریه هـای علمـی شـان مانع از موفقیت این اندیشه شده است .
به عبـارت دیگر، به نظر می رسد که مجموعة فعالیت های فاروقی ، شامل تأسیس دانشگاه های بین المللی اسلامی در پاکستان و مالزی ، برگزاری کنفرانس های متعدد بین المللی اسلامی سازی معرفت ، تألیف کتاب هایی دربارة اصول و چگونگی فرایند اسلامی سازی علـم و معرفـت ، تأسـیس مؤسسة بین المللی اندیشه و تمدن اسلامی (ایستاک ) و جلب حمایت و هم کاری جمعـی از متفکران جهان اسلام ، هم چون طه جابر العلوانی ، عبدالحمید ابوسلیمان ، جمال الدین عطیـه ، ابوالقاسم حاج حمد، لؤی صافی و دیگران ، و به ویژه تداوم نهضت علمی و اسلامی فاروقی به دست هم فکران او، جای گاه ممتازی را برای او در کشورهای اسلامی عرب زبان و شـرق آسیا و امریکا فراهم کرده اسـت ؛ طـوری کـه در ایـن محـیط هـا معمـولا سـخن گفـتن از اسلامی سازی معرفت با نام و آرمان های او گره خورده است .