چکیده:
زمین آمار یکی از مهم ترین روش های برآورد توزیع مکانی پدیده های جغرافیایی به ویژه بارش و دما میباشد؛ چرا که برآورد دقیق آنها در بسیاری از علوم مانند هیدرولوژی، جغرافیا، کشاورزی و آبیاری حائز اهمیت میباشد. در این مطالعه به منظور دست یابی به بهترین روش درون یابی دما و بارش ایران از روش های زمین آمار کریجینگ ساده (SK)، کریجینگ معمولی (OK) و کریجینگ عام (UK) استفاده شده است . در این راستا برای دست یابی به این مقصود١٨٠ ایستگاه همدیدی و کیلیماتولوژی کشور که دارای بیشترین طول دوره آماری بوده اند، در محدوده کشور انتخاب شد. سپس برای انجام این پژوهش ماتریسی با ابعاد ١١٨ ١٠٩ ایجاد گردید و به عنوان پایگاه داده ای در این تحقیق مورد استفاده واقع شد. پس از مشخص شدن بهترین روش میان یابی به منظور طبقه بندی از تحلیل خوشه استفاده شد. برای تجزیه تحلیل داده ها و ترسیم نمودارها از نرم افزارهای ArcGIS, SPSS و MATLAB بهره گرفته شد. یافته ها نشان داد که روش کریجینگ ساده از نوع نمایی و کریجینگ معمولی از نوع کروی بهترین روش برای میان یابی و درون یابی بارش و دما میباشد. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای بروی یاخته های دما و بارش پنج پهنه اقلیمی را مشخص نمود که این مناطق عبارت است از: معتدل گرم - سرد و نیمه خشک – معتدل مرطوب – گرم خشک – بسیار گرم و خشک .
خلاصه ماشینی:
"روش های زمین آمار و تکنیک های چند متغیره کمتر باهم مورد بررسی قرار گرفتند اما با استفاده از تحلیل خوشه ای برای طبقه بندی اقلیمی مطالعات زیادی انجام شده است که برای جلوگیری از حجم زیاد فقط به چند نمونه آن اشاره شده است : جی لی براو١ و همکاران (٢٠١٢)، با استفاده از داده های بارش ٣٥ تا سال ٤٠ برای ٣٤٩ ایستگاه مکزیک به روش تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی K-Mean و با چرخش واریماکس در نهایت دو گروه بارشی را برای مکزیک ارائه دادند.
در همین زمینه مسعودیان و همکاران در بررسی پهنه بندی بارش غرب و شمال غرب ایران به روش تحلیل خوشه ای از داده های بارش روزانه ١٦٩ ایستگاه در منطقه مورد مطالعه طی دوره آماری ٥٣ سال استفاده نموده اند، پس از تشکیل ماتریس (١٦٩×٣٦٦) جهت درون یابی بارش کل پهنه از روش کریجینگ استفاده نمودند؛ که با انجام تحلیل خوشه ای بر روی فواصل اقلیدسی ماتریس به روش وارد، سه ناحیه بارشی متفاوت مشخص گردید که مناطق کم بارش ، پر بارش و متوسط بارش را شامل می شود (مسعودیان و همکاران ، ١٣٩٠).
پس از تعیین بهترین روش های زمین آمار جهت تخمین دما و بارش ، به منظور پهنه بندی و طبقه بندی اقلیمی از تحلیل خوشه ای استفاده شد در این مرحله با استفاده از تجزیه خوشه ای سلسله مراتبی و به کمک روش «وارد» یک تحلیل خوشه ای بر روی ماتریسی به ابعاد ١١٨ ×١٠٩ در ایران زمین انجام گرفت ."