چکیده:
افزایش سریع شهرنشینی بدون همراهی رشد و توسعه شاخصهای اقتصادی و اجتماعی لازمه شهرنشینی پایدار، شهرها را با مشکلات و معضلات متعددی مواجه کرده است. یکی از این معضلات ظهور محله حاشیه نشین در اطراف شهرها بزرگ میباشد. این مجموعه ها به دلیل استقرار تعداد زیادی از شهروندان درون خود و به دلیل عدم برخورداری مناسب از خدمات شهری، وضعیت نامطلوب و کیفیت پایین زندگی، یکی از چالشهای اساسی شهرنشینی پایدار به حساب میآیند. این مناطق شهری قابلیت بالایی برای انواع آسیبها و مسائل اجتماعی دارند و در صورت بی توجهی میتوانند هستی و حیات یک شهر را نیز تهدید کنند. هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل موثر بر علل شکل گیری و گسترش محلات حاشیه نشین (شهرک سیدی و امام حسن) در شهر کرمان میباشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی است که داده های مورد نظر از طریق مطالعه میدانی و کتابخانه ای جمع آوری شده، در روش پیمایشی از ابزار پرسشنامه استفاده شده و حجم نمونه 371 نفر با استفاده از فرمول کوکران تعیین شده و شیوه نمونه گیری سهمیه ای و پرسشنامه به صورت تصادفی بین ساکنین محلات سیدی و امام حسن توزیع شده است و به وسیله نرم افزار spss مورد تجزیه تحلیل قرار گرفته است، نتایج تحقیق حاکی از آن است مهمترین عامل ایجاد و گسترش این محلات در شهر کرمان مهاجرت از محیطهای کوچک روستایی– شهری میباشد که خود ناشی از جاذبه های اقتصادی شهر کرمان مانند (دسترسی به شغل بهتر و افزایش درآمد) و دافعه های اقتصادی شهرها و روستاهای اطراف (درآمد کم، دسترسی به امکانات) و دافعه های اجتماعی – فرهنگی در محل سکونت قبلی (پایین بودن ارزش کار و فراهم نبودن زمینه برای پیشرفت)، بوده است و در نهایت باعث حاکم شدن فرهنگ فقر در این محلات و به تبع آن موجب بروز انواع ناهنجاریهای شهری (اشتغال افراد حاشیه نشین در مشاغل کاذب، وجود ساخت و سازهای غیر مجاز، افزایش جرم و جنایت، اثرات نامطلوب فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، آلودگی محیط زیست شهری و غیره) شده است.
خلاصه ماشینی:
"بنابراین میتوان نتیجه گرفت که درآمد کم (با متوسط 67/3)، عدم دسترسی به امکانات آموزشی (با متوسط 50/3)، عدم دسترسی به امکانات رفاهی (با متوسط 67/3)، بیکاری در محل سکونت قبلی (با متوسط 41/3)، مکانیزه شدن کشاورزی (با متوسط 22/3) و نداشتن زمین زراعی (با متوسط 94/2) بر شکل گیری و گسترش حاشیه نشینی در این محله تأثیر گذار بودهاند و در مرحله بعدی مانند فرضیه یک بدین معنی که از مجموع این شاخصها، بعد دافعه های اقتصادی محل سکونت قبلی شهر ایجاد شد و سپس جهت تایید یا رد فرضیه از آزمون تک متغیره خی دو2 (X2 ) استفاده شد و نتایج زیر حاصل شده است.
sing Chi square درجه آزادی میانگین فراوانی شاخص خیلی کم کم متوسط زیاد خیلی زیاد 000/0 925/31 4 03/3 78 46 111 60 76 اختلافات قومی و فرهنگی 000/0 763/81 4 51/3 28 55 108 59 121 فراهم نبودن زمینه برای پیشرفت 000/0 528/228 4 03/4 17 31 57 85 181 پایین بودن ارزش کار 000/0 744/58 4 72/2 65 119 96 37 54 عدم زمینه مناسب برای ازدواج 000/0 450/117 4 58/3 38 27 74 145 87 محیط بسته و ضعف ارتباطات فرهنگی 000/0 127/37 4 02/3 55 67 112 89 48 دوری از اقوام و آشنایان 000/0 717/208 4 31/3 31 23 178 79 60 فراهم نبودن زمینه برای رشد شخصیت افراد برای آزمون این فرضیه و تحلیل معناداری، مطابق مقیاس سنجش متغیرها از آزمون Chi square استفاده شد نتایج آزمون مطابق جدول 1 نشان، تمامی شاخصهای مربوط به دافعه های اجتماعی- فرهنگی محل سکونت قبلی معنی دار بوده است و بر متغیر حاشیه نشینی تأثیر داشته است."