چکیده:
مطابق مقررات جدید آیین دادرسی مدنی ایران، چنانچه رای داور پس از اتمام مهلت داوری صادر و تسلیم گردد باطل است و قابلیت اجرایی نخواهد داشت . بنابراین هر یک از طرفین داوری می توانند از دادگاه صدور حͅم بر بطلان رای را خواستار گردند. این مطلب زمینه ساز اختلاف نظرهای فراوانی بین حقوقدانان گردیده است . عده ای از حقوق دانان عقیده دارند برای بطلان رای داور باید عمل صدور و تسلیم رای ، توامان خارج از مدت داوری صورت گرفته باشد لͅن چنانچه داور رای خود را داخل در مدت داوری صادر و خارج از مهلت تسلیم نماید اشͅالی بر رای وارد نبوده و رای صادره صحیح است . در مقابل ، عده ای دیگر عقیده دارند تسلیم رای خارج از مهلت داوری به منزله ی صدور رای خارج از مدت داوری است ، بنابراین در چنین حالتی رای داور باطل خواهد بود. به دلایلی که در این مقاله به آن می پردازیم ، خواهیم دید که امͅانی برای داور وجود ندارد تا خلاف این مطلب را اثبات نماید. لذا با تکیه بر صحت استدلال گروه دوم به تدوین این مقاله پرداخته شده است .
خلاصه ماشینی:
در خصوص این بند از مادهی ٤٨٩ دو حالت متصور است : حالت اول این که رأی داور توأمان خارج از مدت داوری صادر و تسلیم شده باشد که در این حالت بنا بر صراحت قانون این رأی باطل و فاقد قابلیت اجرایی است و حقوق - دانان نیز همگی بر بطلان چنین رأیی اتفاق نظر دارند و نظر مخالفی وجود ندارد.
٣- گروه سوم از حقوقدانان با عنایت به اطلاق و صراحت بند ٤ مادهی ٤٨٩ اعتقاد دارند: داوران به ویژه در مواردی که ارجاع امر به داوری توسط دادگاه صورت نمیگیرد باید رأی خود را توأما در مهلت صادر و تسلیم نمایند در غیر این صورت حتی صدور رأی در مهلت نیز موجب اعتبار آن نبوده و رأیی که خارج از مدت داوری تسلیم شده فاقد اعتبار است .
حال با عنایت به فرضیه فوق باید دید غایت وظیفه داور بر اساس نظر قانون گذار چه بوده است ؟ همان طور که قبلا́ هم بیان گردید داور یا داوران به محض قبولی داخل در روند داوری شده و باید ضمن اخذ مدارک و استماع اظهارات طرفین از طریق تشͅیل جلسه یا امͅان تبادل لوایح و درصورت لزوم کسب نظر خبره و کارشناس رأی خود را صادر و در نهایت وفق مادهی ٤٨٥ از طریق پیش بینی شده در قرارداد به طرفین ابلاغ یا جهت ابلاغ به دادگاه صلاحیت دار تسلیم نمایند.