چکیده:
منظومــة فرامرزنامــه کــه بــه احتمــال بــسیار در نیمــة دوم قــرن شــشم هجــری توســط رفیــع الــدین مرزبــان فارســی ســروده شــده اســت ، بــه شــرح دلاوریهــای فرامــرز پــسر رســتم در هندوستان مـی پـردازد؛ گرچـه ذات ایـن منظومـه حماسـی اسـت امـا عـواملی باعـث شـدهانـد کـه این اثر از حماسی بودن فاصله گیرد. در ایــن مقالــه بــا بررســی جزئــی و دقیــق واژگــان، اصــطلاحات، شــیوة بیــان، ســاختار داســتانی ، شخــصیت هــای حماســه و ... ایــن عوامــل ، شناســایی و بــه چهــار گــروه زبــانی ، موسـیقایی ، بیـانی و معنـایی ، و داسـتانی تقـسیم مـی شـود. عوامـل زبـانی کـه مربـوط بـه شـیوة بـه کـار بـردن واژگـان و نحـو جملـه انـد، عبارتنـد از: کثـرت لغـات عربـی و اسـتفاده از لغـات غیــر رایـج ایــن زبــان در متــون حماسـی ایرانــی و ضــعف تــالیف (سـستی ابیــات و اســتفادة فــراوان از برخــی کلمــات). عوامــل موســیقایی کــه تــاثیر بــسزایی در خــوانش حماســی منظومــه دارنــد، دربـر دارنـدة عیـوب قافیـه ، محـدودیت هـای ایجـاد شـده بـه وسـیلة آن، غنـای قافیـه و همچنـین مشکل وزنی است . عوامـل بیـانی و معنـایی کـه بـه طـرز بیـان اندیـشه و همچنـین معنـا و مـضمون به کـار رفتـه بـه وسـیلة شـاعر مربوطنـد، شـامل : عوامـل بلاغـی (از جملـه تـشبیه هـای غیرحماسـی و نامناســب ، محــدودیت در تــشبیه ، اســتفاده از آرایــه هــای بــدیعی و ضــعف مبالغــه )، نــاتوانی شــاعر در توصــیف نبردهــا و نفــوذ عناصــر ســامی و اســلامی اســت و عوامــل داســتانی کــه ســاختار چنــد بخــش از داســتان فرامــرز و اشــخاص آن را مــورد انتقــاد قــرار مــی دهــد، عبــارت اســت از: داســتانهــا و شخــصیت هــای غیرحماســی ، پــیش یبنــی و حکایــت هــای مخیــل و فابل گونه .
خلاصه ماشینی:
کمرنگی عنصر حماسه در فرامرزنامه و عوامل آن ∗ (علمی - پژوهشی ) دکتر منوچهر اکبری استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران عبدالرسول فروتن دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران چکیده منظومــة فرامرزنامــه کــه بــه احتمــال بــسیار در نیمــة دوم قــرن شــشم هجــری توســط رفیــع الــدین مرزبــان فارســی ســروده شــده اســت ، بــه شــرح دلاوریهــای فرامــرز پــسر رســتم در هندوستان مـی پـردازد؛ گرچـه ذات ایـن منظومـه حماسـی اسـت امـا عـواملی باعـث شـدهانـد کـه این اثر از حماسی بودن فاصله گیرد.
عوامـل بیـانی و معنـایی کـه بـه طـرز بیـان اندیـشه و همچنـین معنـا و مـضمون به کـار رفتـه بـه وسـیلة شـاعر مربوطنـد، شـامل : عوامـل بلاغـی (از جملـه تـشبیه هـای غیرحماسـی و نامناســب ، محــدودیت در تــشبیه ، اســتفاده از آرایــه هــای بــدیعی و ضــعف مبالغــه )، نــاتوانی شــاعر در توصــیف نبردهــا و نفــوذ عناصــر ســامی و اســلامی اســت و عوامــل داســتانی کــه ســاختار چنــد بخــش از داســتان فرامــرز و اشــخاص آن را مــورد انتقــاد قــرار مــی دهــد، عبــارت اســت از: داســتانهــا و شخــصیت هــای غیرحماســی ، پــیش یبنــی و حکایــت هــای مخیــل و فابل گونه .
٢-٢-٤- مــشکل وزنــی : در چنــد مــورد از ابیــات فرامرزنامــه ، وزن بیــت ایــراد دارد کــه روان بــودن و اســتواری کــلام را کــاهش مــی دهــد (بــرای اطــلاع بیــشتر دربــارة ضرورت وزن در حماسه رک به (خالقی مطلق ، ١٣٨٦: ٢٧): ســـرافکنده و خیـــره شـــد از گفتگـــوی از آن کــان نبــد آن ســخن جفــت اوی (ب ١٥٤٠) بماندی تـو از ایـن ٧ یـک سـخن در میـان تـــــو را شـــــرم نایـــــد ز روی کیـــــان (ب ١٥٧٢) ٢-٣- عوامل بیانی و معنایی منظــور از عوامــل بیــانی و معنــایی ، عــواملی اســت کــه بــه طــرز بیــان اندیــشه یــا تــصویر توســط شــاعر همچنــین معنــا و مــضمون مــورد اســتفاده بــه وســیلة وی مربــوط می شوند.