چکیده:
مقاله با سخنانی کوتاه درباره تاریخ پزشکی ایران زمین از روزگار کهن پیش از زرتشت و تا دوران زرین پس از اسلام آغاز
میشود و با بررسی چگونگی پیشرفت این دانش از یکسو و آمیزش آن با پزشکی یونان و اسکندریه و هند و چین از سویی دیگر
دنبال میگردد. اوج این پیشرفت و آمیزش علمی با پایهگذاری دانشگاه گندیشاپور به دست شاپور یکم آغاز میشود و تا شکست
ساسانیان به دست تازیان و جابجایی آن پس از دو سده سکوت به دارالسلام (بغداد) پایان مییابد. در ادامه درباره شیوه تاریخنگاری و
تفاوت آن با بیوگرافینویسی و در پایان به بررسی کوتاه روش تاریخنگاری بزرگانی چند از ابن ندیم تا ابن ابیاصیبعه پرداخته شده
است.
خلاصه ماشینی:
"در «فروردین یشت»، بخش بیست و نهم کتاب «اوستا» آمده است: در بهداشت آب، گرمابه، شستشوی لباس و تن، بهداشت زمین و دوری از ناپاکیها، شناخت و پیشگیری بیماریهای کالبد شکافی، فیزیولوژی اندامها، برخورد با تنفروشی و گندزدائی، دور کردن و کشتن جانوران گزنده و داروها و درمان و بهداشت همگانی و چگونگی برخورد با گری، خارش، تب و چگونه کمک گرفتن از فریدون شاه که دارنده فره ایزدی برای پیاده کردن این فرمانهاست و همچنین از گیاهانی یاد میکند که برخی از آنها هنوز کاربرد دارویی دارند همچون آویشن (سعتر Origanum)، انگزه (شیرابه درخت انگدان Asafoetida)، اوراستا (اورس، سرو کوهی، هفت قلزم Cypress)، اشتراک (به گویش کرمانیها «اشق» که شیرابه درخت بدران است Gum ammoniac)، بنگ (Henbane)، روغن بادام شیرین (Sweet almond)، زعفران (Saffron)، زیتون (Olive)، سداب (گونهای تره بسیار سبز رنگ با گلی زرد، افشره آن پیشآب آور و روان کننده قاعدهگی Common rue)، سوسنبر (سیسنبر، آسبویه، نعناع طبی) از تیره نعناعیان، شاه اسپرغم (جم اسپرم، ریحان کوهی Sweet basil)، قطران (به دو گونه کانی و گیاهی که شیرابه درختان ابهل Juniper berryو ارز که همان صنوبر Pine; common fir treeاست)، کاسنی (هندباءEndive or chicory)، کندر (Frankincense)، کنجد (سمسم Sesame)، مورد (Murtle) نام چندین میوه که افشره و خود آنها به عنوان دارو به کار میرفته است."