چکیده:
ارزش های دفاع مقدس در جامعة اسلامی ما جزء ارزش های اجتمـاعی قلمـداد می شوند، که به سطح ارزش های ملی ـ مردمی رسیده اند و اینک دغدغة حفـظ آنها مساله ای اجتماعی محسوب می شود. این ارزش ها با توجه بـه جـذابیت و عمقی که دارند می توانند در فضایی نـو همـراه بـا قـالبی مناسـب بـه عرصـة گفتمان فرهنگی وارد شوند. به همین منظور نوشتار حاضر به تحلیل محتـوای جلــوه هــای ایثــار در فــیلم هــای ســینمای دفــاع مقــدس از ســال ١٣٨٦-١٣٦٠ می پردازد. از میان ١٦٦ فیلم سینمایی بلند اکـران شـده طـی بـازة زمـانی ایـن تحقیق ، ٦٢ فیلم به عنوان نمونه انتخاب گردیـد و بـا اسـتفاده از تکنیـک تحلیـل محتوای کمی میزان ظهور و چگونگی تغییـرات جلـوه هـای ایثـار در طـی ایـن سال ها مورد تحلیل قرار گرفت . یافته های تحقیق حـاکی از فزونـی جلـوه هـای انفرادی ، مردانه و نام های دینی به نسبت جلوه های جمعـی ، زنانـه و نـام هـای غیردینی در بین کنشگران ایثارگر است . در کنش های ایثارگرانه ، عمدة کنش ها از جنس حـضور در منطقـه خطرخیـز بـوده اسـت . کـنش هـای ایثارگرانـه در سینمای دفاع مقدس پس از جنگ تاحدودی بـه نـسبت فـیلم هـای دوران جنـگ افزایش داشته است و ظهور کنش های ایثارگرانه در آن تاحـدودی متفـاوت از دورة جنگ بوده است .
خلاصه ماشینی:
در این میان جلـوه هـای فراوانـی از کـنش هـای ایثارگرانـه رزمندگان در جبهه های جنگ تحمیلی وجود داشته که در فیلم های دفاع مقدس بسیاری از آنها به تصویر کشیده شده و در حال حاضر شناخت این ارزش ها و تلاش در احیای آن در قالب هایی نو به ویژه برای آشنایی بیشتر نسل دوم و سوم انقلاب که شاهد ایثار و از جان گذشتگی ایثارگران نبوده اند، با فرهنگ ایثار، اهمیت فراوانی دارد.
از این رو، مقاله حاضر در پی بررسی جلوه های ایثار در فیلم های دفاع مقدس اسـت و در این راستا به این خواهد پرداخت که میزان و ویژگی نمودهای مـضمونی ایثـار در فیلم های مورد بحث چگونه است و آیا بین فیلم های پیش و پس از دفاع مقدس تفاوت معنی داری در این زمینه وجود دارد یا خیر؟ سؤالات تحقیق در راستای مسأله اصلی ، مقاله حاضر به سؤالات زیر پاسخ خواهد داد: - ایثار چگونه و به چه میزان در سینمای دفاع مقدس (طی سال های ١٣٦٠ تـا ١٣٨٦) جلوه گر شده است ؟ - آیا شیوة نمایش ایثار در سینمای دفاع مقدس در دوران جنگ و پس از آن تفاوت قابل توجهی داشته است ؟ سوابق تجربی ایثار به عنوان یک کنش دگرخواهانه اگرچه در حوزة روانشناسی اجتماعی مـورد توجـه بوده (جینتیس و دیگران ، ١٩٦٣: ١٥٣؛ هامیلتون ، ٢٠٠٣: ٣٥٤)، اما در جامعـه شناسـی مـورد توجه اندکی قرار گرفته و بیشتر به عرصه جامعه پذیری محدود شـده اسـت (آرونفریـد، ١٩٧٠: ١٠٣؛ راشتون ، ١٩٧٦: ٨٩٨).