چکیده:
این پژوهش، با هدف بررسی میزان استفاده نابینایان از فنآوری اطلاعات و ارتباطات و رسانههای اطلاعاتی خاص جهت تأمین نیازهای اطلاعاتی، انجام شده است. پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات از تحقیقات پیمایشی تحلیلی است که در سال ۱۳۹۱ انجام شده است. حجم نمونه آماری پژوهش، بر اساس جدول کرجسی و مورگان، ۳۸۴ نفر تعیین شد. به منظور گردآوری دادهها، از پرسشنامه محققساخته با ضریب پایایی ۰/۸۵ استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل دادهها، از آمار توصیفی شامل میانگین، انحراف معیار و درصد و آمار استنباطی شامل آزمون فریدمن و آزمون دو جملهای استفاده شده است. یافتهها در بررسی رسانههای اطلاعاتی خاص نشان داد، گویههای «شنیداری» دارای بیشترین کاربرد و گویههای «پادکست» و «ودکست» هیچ کاربردی نداشتند؛ بیشترین میزان استفاده نابینایان از منابع اطلاعاتی خاص، منبع «شنیداری» و کمترین میزان استفاده نابینایان از منابع اطلاعاتی خاص «گویا» بود. همچنین حدود نیمی از نابینایان کمتر از حد متوسط از فنآوری اطلاعات (منابع الکترونیکی و شبکه جهانی اینترنت) استفاده میکردند، و بیشترین میزان استفاده از ابزارها و فنآوریهای موجود نابینایان، «رایانه» و کمترین مؤلفه مورد استفاده «طراحی وبلاگ و وبلاگنویسی» بود. علاوه بر آن، نتایج نشان داد، از نظر نابینایان، بیشترین منبع مورد نیاز برای آموزش و راهنمایی استفاده از نرمافزارهای ویژه، راهنمایی کتابداران و کتابهای گویا و کمترین منبع مورد نیاز «خودآموزی» بود.
خلاصه ماشینی:
منابع مورد نیاز برای آموزش و راهنمایی استفاده از نرمافزارهای ویژه نابینایان به ترتیب اولویت کدام هستند؟ روش روش انجام این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی است و از نظر نحوه گردآوری دادهها جزو تحقیقات پیمایشی تحلیلی که در سال 1391 انجام شده است.
برای تعیین اولویت نیازها از طریق میانگین رتبه هر کدام از مؤلفهها و بررسی تفاوت بین رتبههای به دست آمده از آزمون فریدمن استفاده شد که شرح آن در جدول 2 ارایه شده است.
مقدار آزمون فریدمن برابر با 313/1304 و سطح معنی آن نیز برابر با 000/0 بوده است، بنابراین، بین مؤلفههای استفاده نابینایان از رسانههای اطلاعاتی خاص برای تأمین نیاز اطلاعاتی آنان در ایران تفاوت معنیدار وجود دارد و تفکیک رتبهها از همدیگر قابل انجام است.
رتبه مؤلفههای میزان استفاده نابینایان از رسانههای اطلاعاتی خاص (به تصویر صفحه مراجعه شود) نتایج جدول 4، حاکی از آن است که مقدار آزمون فریدمن برابر با 23/1361 و سطح معنیداری آن نیز برابر با 000/0 بوده است، بنابراین بین مؤلفههای استفاده نابینایان از رسانههای اطلاعاتی خاص برای تأمین نیاز اطلاعاتی تفاوت معنیدار وجود دارد و تفکیک رتبهها از همدیگر قابل انجام است.
نتایج حاکی از آن بود که مقدار آزمون فریدمن برابر با 09/1232 و سطح معنیداری 000/0 بوده است، بنابراین، بین مؤلفههای میزان استفاده از فنآوریهای مخصوص در کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی توسط نابینایان تفاوت معنیدار وجود دارد و تفکیک رتبهها از همدیگر قابل انجام است.