چکیده:
در اسناد بینالمللی حقوق بشر و نیز در قوانین اساسی کشورها به موضوعی بنیادین با نام «کرامت انسانی» اشاره شده و اغلب آن را بهعنوان عامل موجهی برای «اعطای سایر حقها» یا در کنار برخی حقوق اساسی بهعنوان یک «حق اساسی» شناسایی کردهاند. در قانون اساسی ایران نیز این موضوع از جایگاه ویژهای برخوردار است. همگام با اسناد بینالمللی و ملی، رویۀ قضایی در نظامهای حقوقی مختلف، کوشش نموده تا از موضوع «کرامت انسانی» در آرای حقوقی و کیفری خود بهرههای فراوان ببرد. نگارنده در این مقاله ضمن بررسی تجارب چند نظام حقوقی مختلف، به پرتوهایی از این موضوع در برخی موضوعات حقوق خصوصی داخلی پرداخته و معتقد است در کنار دولتها، اشخاص خصوصی نیز باید به «کرامت انسانی» یکدیگر حرمت نهاده، محاکم نیز میتوانند با استناد به این موضوع آرایی در راستای پاسداشت حقوق بشر در حقوق خصوصی صادر نمایند.
خلاصه ماشینی:
پرتوهايي از کرامت انساني در حقوق خصوصي مسلم محمدزاده دانشجوي دکتري حقوق خصوصي دانشکدة حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران (تاريخ دريافت : ١٣٩٢/١١/١٥ - تاريخ تصويب : ١٣٩٣/٤/٤) چکيده در اسناد بين المللي حقوق بشر و نيز در قوانين اساسي کشورها به موضوعي بنيادين با نام «کرامت انساني » اشاره شده و اغلب آن را به عنوان عامل موجهي براي «اعطاي ساير حق ها» يـا در کنـار برخي حقوق اساسي به عنوان يک «حق اساسي » شناسايي کردهاند.
نگارندة اين مقاله در صدد پاسخ به اين پرسش هاست : آيا اين امکان وجود دارد که در حقـوق ايران همانند ديگر نظام هاي حقوقي ، در روية قضايي و صدور آرا به موضـوع «کرامـت انـساني » استناد شود؟ آيا اين حق (يا به عبارت گوياتر، منبع حق )، از پشتوانة قانوني در نظـام حقـوقي مـا برخوردار است ؟ آيا در حقوق خصوصي ايران که بيشتر بر اموال و مالکيت و قرادادها تکيه کرده است ، مي توان پرتوهايي از «کرامت انساني » را مشاهده و پيگيري نمود؟ شيوة «احترام » به «کرامت انساني » چگونه است ؟ نگارنده ضمن بررسي اين مفهوم و جايگاه آن در اسناد بين المللي و حقوق خصوصي تطبيقي ، به بررسي پرتوهايي از اين موضوع در نظام داخلي خواهد پرداخت .
١. اسناد بين المللي افزون بر اينکه عبارت «کرامت انساني » در برخي از اسناد بين المللي تصريح شده و همة دولت هـا آن را پذيرفته اند، بررسي نقش اين مفهوم در اسناد يادشده به اين دليل اهميت دارد که در برخي از آن ها، براي رعايت اين حق - که به عنوان مبناي ساير حقوق بشر شناخته شـده اسـت - از سـوي دولت ها ضمانت اجراهايي پيش بيني شده که اين امر ارمغان قرن هاي اخير مي باشد.