چکیده:
ادبیات فارسی افزون بر زیبایی، فصاحت، و بلاغت، منبع مهم اطلاعاتیای برای درک سیر تحول فرهنگی و ساختارهای اجتماعی است. ادبیات شفاهی شاخهای از ادبیات است که کارکردهای مهمی در حوزۀ اجتماعی و فرهنگی دارد. لالاییها نیز درواقع بخش مهمی از همین ادبیات شفاهیاند. مطالعۀ اجتماعی لالاییها از چند جهت اهمیت دارد؛ از یکسو وسیلهای برای شناسایی فرهنگ و شناخت متقابل فرهنگهای دیگر محسوب میشود و از سویی دیگر موجب شناخت موضوع «مادریکردن» میشود. در این میان مادریکردن علاوه بر اینکه یک مسئلۀ روانشناسانه است، رویکردی جامعهشناسانه را نیز دربر میگیرد و در چرخۀ تغییرات اجتماعی قرار دارد و مملو از نمودهای فرهنگی و اجتماعی است. برای بررسی نظری این موضوع نظریۀ کنش متقابل نمادین و همچنین نظریۀ ننسی چودرو در حوزة مادریکردن استفاده شد. سپس با استفاده از رویکرد کیفی، با شیوۀ بازنمایی اجتماعی متن لالاییهای استان بوشهر بررسی شدند. نتایج بازنمایی این لالاییها نشاندهندة این واقعیت بودند که علاوه بر حس مادرانه در لالاییها، این اشعار منعکسکنندة فرهنگ بومی و اوضاع اجتماعی و فرهنگی هم هستند. این سرودههای زنان همچنین مملو از انگارههای اجتماعی بوده است که دربارة زنان در جامعه و فرهنگ بومی وجود داشته و اصولا درک زنان از موقعیتشان در این لالاییها منعکس شده است.
خلاصه ماشینی:
ایـن سروده های زنان همچنین مملو از انگاره های اجتماعی بوده است که دربارة زنان در جامعه و فرهنگ بـومی وجـود داشته و اصولا درک زنان از موقعیتشان در این لالاییها منعکس شده است .
این امر را هانس گئورک گادامر بـه زیبـایی بیان کرده است : «ما در مکالمه با فرهنگ گذشته ، آن فرهنـگ را بـه زمـان حاضـر منتقـل و به اصطلاح امروزی می کنیم » [١] زنان به عنوان زن از یک سو و به عنوان مادر و همسر از سوی دیگر دغدغه هایی دارند و دغدغه های دنیای زنانه شان را در قالب سروده هـای زنانـه ای ماننـد لالایی می خوانند تا کودکانشان در آرامش بخوابند.
این سروده ها تا چـه میـزان از واقعیـت هـا و عناصـر فرهنگـی میـدان تحقیـق تـأثیر پذیرفته اند و چه نقشی در انتقال عناصر فرهنگی از نسلی به نسل دیگر داشته اند؟ پیشینۀ تحقیق عبدالله رضایی در کتاب ادبیات عامیانـه بوشـهر سـی لالایـی و نـازآوا را از کـل اسـتان بوشـهر جمع آوری و توصیفات مفیـدی دربـارة نازآواهـا و لالایـیهـای اسـتان بوشـهر ارائـه کـرده کـه نگارندگان را بسیار یاری نموده است [١١].
پرسش اول : لالاییهایی که توسط مادران برای کودکان سروده و خوانده می شود تـا چـه حد منعکس کنندة مسائلی است که ذهن زنانه با آن ها درگیر بوده است ؟ پاسخ به این پرسش در قالب مواردی که از بازنمایی اجتماعی لالاییها به دست آمـده اسـت ارائه میشود.