چکیده:
در دوران کنونی روزبهروز بر اهمیت دیپلماسی انرژی و به تبع آن بر اهمیت نفت به عنوان اصلیترین عامل سیاسی در چرخه انرژی افزوده میشود. با بررسی دقیق در نوسانات صورت گرفته در تولید و صادرات و همچنین شرکتهای سرمایهگذار در دو دوره ریاست جمهوری خاتمی و احمدینژاد میتوان به خوبی به اهمیت و ضرورت تدوین دیپلماسی انرژی برای جمهوری اسلامی ایران پی برد. در این راستا این مقاله درصدد است تا دیپلماسی انرژی را با تمرکز بر نفت در این دو دوره بررسی کند. این مقاله به دنبال پاسخ به این سئوال است که دیپلماسی انرژی جمهوری اسلامی ایران در این دو دوره مشخص دارای چه ویژگیهایی بوده است و آیا میتوان سخن از دیپلماسی مشخص و مدون به میان آورد؟ با توجه به ویژگیهای دیپلماسی انرژی در دوره ریاست جمهوری خاتمی و احمدی نژاد، باید گفت که جمهوری اسلامی ایران دارای دیپلماسی انرژی مدون و مشخصی در این دو دوره نبوده است. از جمله تشابهات، مدون نبودن و نبود برنامه مشخص در حوزه انرژی بهطور عام و نفت بهطور خاص و از تمایزات، نوع نگاه آنها به دیپلماسی و اتخاذ سیاستهای متفاوت است.
خلاصه ماشینی:
با بررسي دقيق در نوسانات صورت گرفته در توليد و صادرات و همچنين شرکت هاي سرمايه گذار در دو دوره رياست جمهوري خاتمي و احمدي نژاد مي توان به خوبي به اهميت و ضرورت تدوين ديپلماسي انرژي براي جمهوري اسلامي ايران پي برد.
از طرفي ديگر، موقعيت ژئوپلتيک ايران به عنوان محل عبور نفت و صادرات آن در منطقه ، نزديکي مناطق نفت خيز به پايانه هاي صادراتي ، دسترسي به آب هاي آزاد، قابليت تأثيرگذاري بر تصميمات سياسي و اقتصادي منطقه ، رشد شديد نياز جهاني به گاز طبيعي و تمايل کشورهاي مصرف کننده به تأمين نفت وگاز مورد نياز خود از مبادي وارداتي مختلف ، از مهم ترين فرصت ها و نقاط قوت استفاده از ظرفيت هاي نفت و گاز در تقويت امنيت ملي است (نشريه اکتشاف و توليد، ٨٩: ٤) انرژي هاي فسيلي به ويژه نفت خام و گاز طبيعي از آن حيث که در بيلان انرژي جهان سهم بالايي دارند، جايگاه ويژه اي را در مناسبات بين المللي پيدا کرده اند و سياست بين المللي را تحت الشعاع قرار داده اند (حافظ نيا، ١٣٨٥: ١٠٩).
شايد بتوان ديپلماسي انرژي را از سياست هاي کلان نفتي جمهوري اسلامي ايران در دوران مختلف به ويژه در دوره مورد بررسي بيان نمود؛ البته با اين ملاحظه که اساسا اين مفهوم ، مفهومي نو در کشور است که هنوز توجه لازم را به خود اختصاص نداده است .