چکیده:
به جرات می توان فروپاشی شـوروی را بـه عنـوان رفـع یکـی از تهدیـدات تاریخی امنیتی ایران قلمداد کرد. با ایـن وجـود، تحـول ژئوپلتیـک مزبـور موجد پاره ای تهدیدات امنیتی نیز برای ایـران بـوده اسـت کـه در نوشـتار حاضر به تعدادی از آنها در حوزه قفقاز جنوبی اشاره خواهیم داشت .
تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در منطقه قفقاز جنوبی بـا توجه به جایگاه ژئوپلتیک ایران و سابقه طولانی حضور سیاسی ـ فرهنگـی ایران در منطقه قفقاز، پیوندهای تاریخی ایران با کشورهای ایـن منطقـه و وجود فرصت ها و تهدیداتی که در این حوزه جغرافیایی از ناحیه کشورهای منطقه و بازیگران رقیب پیرامونی و قـدرت هـای مداخلـه گـر فرامنطقـه ای متوجه ایران می گردد از ضرورت و اهمیت برخوردار است .
خلاصه ماشینی:
تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در منطقه قفقاز جنوبی بـا توجه به جایگاه ژئوپلتیک ایران و سابقه طولانی حضور سیاسی ـ فرهنگـی ایران در منطقه قفقاز، پیوندهای تاریخی ایران با کشورهای ایـن منطقـه و وجود فرصت ها و تهدیداتی که در این حوزه جغرافیایی از ناحیه کشورهای منطقه و بازیگران رقیب پیرامونی و قـدرت هـای مداخلـه گـر فرامنطقـه ای متوجه ایران می گردد از ضرورت و اهمیت برخوردار است .
(متوسلی و دیگران ، ۱۳۸۸: ۱۲۱) روابط خارجی ایران با دو کشور همسایه در منطقه قفقاز جنوبی ، یعنـی آذربایجان و ارمنستان نیز در متن درهم تافته ای از علائق ، پیوندها و تعارضات فرهنگی و زبـانی بـا ایـن کشورها و با درنظرداشت ساختارهای تاریخی ، سیاسی ، ژئوپلتیک این کشورها قابل درک است .
آمریکا از یک سو در پی دستیابی بـه اهـداف خـود نظیـر تسلط بر منابع فسیلی منطقه برای کاهش اهمیت منابع نفت خلیج فارس ، محاصره ایران و تحـت فشـار قراردادن روسیه می باشد که در این مسیر روی کارت آذربایجان حساب می کند و از سوی دیگر، غرب در مجموع دارای این احساس است که از علقه های فرهنگی ـ مذهبی با ارامنه برخوردار اسـت و در جنـگ تمدن های احتمالی در آینده ، این کشور متحد بالقوه غرب در برابر جوامع همسایه مسلمان خواهد بود.
با توجه به سطح بـالای مناقشـات در میـان دو دولـت قفقـاز و دخالت قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در حوزه فققاز جنوبی و اهداف و منافع متعارض آنهـا، بـه نظر می آید سیاست خارجی جمهوری اسلامی در بیست سال گذشته نسبت به کشورهای این منطقـه که بر ایجاد رابطه ای متعادل و متوازن با این کشورها بدون برقرار کردن رابطه ای استراتژیک بـا آنهـا استوار بوده ، بیش از پیش اصولی جلوه نماید.