چکیده:
مناظره سرایی از شیوه ها و شکل های فرعی شعر فارسی است. شاعران مناظره پرداز، اغلب این قالب ادبی را برای طرح و تبیین مفاهیم تغزلی، تعلیمی (پند، اخلاق، حکمت، و ....) و گاه اجتماعی به کار گرفته اند. به رغم بی اعتنایی یا کم توجهی اغلب شاعران امروز به این شکل ادبی، شفیعی کدکنی، شاعر و پژوهشگر دانشگاهی معاصر، در پاره ای از آثارش از این فرم شعری بهره جسته است. در این پژوهش ضمن ارائه تعاریف و تقسیم بندی انواع مناظره و بیان تفاوت های موجود میان مناظرات شعر کلاسیک و شعر نو، در پی پاسخ به این پرسش بوده ایم که مناظره های شفیعی کدکنی چه تفاوت هایی با مناظره های قدما دارد و نوآوری های وی در این حیطه چه ابعاد و اوصافی دارند. یافته های این تحقیق نشانگر آن است که شاعر، به مدد دید و ادراک امروزی و با بهره گیری از پاره ای شگرد های تازه و ابتکاری در حوزه های شکل، محتوا و ... روحی نسبتا تازه در کالبد این قالب کلاسیک دمیده و ظرفیت های تازه ای از آن را ارائه کرده است.
Débat is one of the genres in Persian poetry. The poet employs this literary form to develop and express lyrical and didactic concepts (e.g. wisdom literature) and، at times، social themes. In spite of the fact that most of the modern poets ignore or do not pay enough attention to this literary form، Shafiei Kadkani، a current university poet and researcher، makes much of its potential in some of his poetry. In this research، while discussing the differences between classical and new forms of the genre، we particularly try to elaborate on the ingenious variations of the form in Shafiei Kadkani’s poetry. Results of this research show that the poet inspires a fresh soul into the corpse of the genre by introducing new insights and using some original techniques both in form and content.
خلاصه ماشینی:
"مناظره، شکل و محتوا، مکالمه ، نوآوری، شفیعی کدکنی مقدمه مناظره از باب مفاعله در لغت به معنی مباحثه و گفت وگوست ؛ اما در اصطلاح، از انواع ادبی فرعـی و روبنایی ١ و نیز از قالب های کلاسیک شعر و نثر فارسی به شمار می آید کـه «در آن شـاعر یـا نویـسنده، دو ١- استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لرستان rayan.
این اشاره هم ضروری است که حتی در مناظرههای شفیعی ، به رغم شیوة قدما، ایدههـای حکیمانـه و فلسفی نیز، نه محملی برای پند و اندرز و موعظه های اخلاقی کلیـشه وار، بلکـه دربردارنـدة مفـاهیم نـاب انسانی - اجتماعی دنیای امروزند: گوید: «نگاه تازه بیاور که بنگری / در زیر آفتاب، همه چیز، تازه است » (همان: ٤٨٠) یا: لاشخوران راست اتحاد همه عمر لیک تبار عقاب، یکه و تنهاست (همان: ٣٢٠) یا: صدا یکی ست ولیکن پرندگان بسیار (شفیعی کدکنی ، ١٣٧٦: ٤٤٨) یا: آنچه می خواهم ، نمی بینم / و آنچه می بینم ، نمی خواهم (همان: ٢٩٥) ٣- نوآوری در فرم ظاهری مناظره شاعرانی چون بهار، ادیب الممالک فراهانی و خصوصا پروین اعتصامی - که در قالب منـاظره، دسـتی توانا و طبعی غرا داشتند، علی رغم حیات و حضورشان در یکی از متلاطم تـرین ادوار تـاریخی کـشورمان یعنی عصر مشروطیت و دورة رضا شاهی ، و نیز با وجود همزمانی شان با عصر تجدد و تحـول در ابعـاد و آفاق شعر فارسی ، قالب مناظره را با همان بافت و بیان شعر کهن به کار گرفتنـد."