چکیده:
آثار اقتصادی و اجتماعی تغییـر در سیاسـت گـذاری پرداخـت یارانـه هـا، مـورد نگرانـی مسئولین کشور در چند سال گذشته بوده است . هدف اصلی این مقاله بررسی آثـار تغییـر در نظام یارانه کشور از حالت غیرمستقیم به شیوه مستقیم ، بر متغیرهای قیمتـی و مقـداری تولیـد داخلی و اشتغال بخش هـای اقتصـادی در دو سـناریوی متفـاوت و بـا اسـتفاده از یـک مـدل خاص تعادل عمومی محاسبه پـذیر بـر مبنـای دادههـای مـاتریس حسـابداری اجتمـاعی سـال ١٣٨٠ میباشد. مدلهای CGE روابطـی بـین حسـابهـای SAM و مجموعـه ای از معـادلات غیرخطی را هم زمان با استفاده از تئوری تعادل عمومی مدرن، برقرار میکنند. در سـناریوی اول این مطالعه ، یارانه غیر مسـتقیم بخـش تولیـد حـذف و معـادل آن بـه صـورت نقـدی بـه خانوارها پرداخـت مـیشـود. در سـناریوی دوم، یارانـه غیـرمسـتقیم حـذف و معـادل آن بـا نسبت های ٥٠، ٣٠ و ٢٠ درصد به ترتیب به خانوارها، بخش های تولیدی و دولت مـیرسـد. نتایج این مطالعه نشان میدهد که با تغییر در شیوة پرداخت یارانـه ، ترکیـب تولیـد و اشـتغال در بخش های اقتصادی دچار تغییر میشـود. بـا توجـه بـه نتـایج ، بیشـترین کـاهش در تولیـد داخلی و سطح اشتغال و همچنین افزایش قیمت ، در بخش حمل و نقل دیده مـیشـود. پـس از بخش حمل و نقل ، بیشترین افزایش قیمت برای محصـولات بخـش هـای چـوب-کاغـذ- انتشار و فلزات اساسی پیش بینی میشود. بخش محصولات معدنی تنها بخشی اسـت کـه در هر دو سناریو افزایش در تولید را دارد و برای اکثر بخش های اقتصادی، کاهش در تولیـد و اشتغال پیش بینی میشود. تولید ناخالص ملی اسمی در سناریوی اول به ترتیب ٢/٧٨ درصـد و در سناریوی دوم ٣/٠٥ درصد کاهش مییابد. و در انتها، مقایسـه نتـایج دو سـناریو نشـان میدهد که پرداخت یارانه نقدی بیشتر به خانوارها تاثیر بهتری بـر تولیـد برخـی از بخـش هـا نسبت به بازپرداخت یارانه های آزادشده به بخش های تولیدی مزبور دارد.
خلاصه ماشینی:
هدف اصلی این مقاله بررسی آثـار تغییـر در نظام یارانه کشور از حالت غیرمستقیم به شیوه مستقیم ، بر متغیرهای قیمتـی و مقـداری تولیـد داخلی و اشتغال بخش هـای اقتصـادی در دو سـناریوی متفـاوت و بـا اسـتفاده از یـک مـدل خاص تعادل عمومی محاسبه پـذیر بـر مبنـای دادههـای مـاتریس حسـابداری اجتمـاعی سـال ١٣٨٠ میباشد.
1. Lin & Jiang, 2011 با توجه به اهمیت موضوع تغییر در نظام پرداخـت یارانـه هـا و تاثیرگـذاری آن بـر تمـام بخش های اقتصادی، در این تحقیق از یک مدل تعادل عمـومی محاسـبه پـذیر بـرای بررسـی اثرات این تغییر در سیاست گذاری اسـتفاده شـده اسـت .
General Algebric Matematical System یک تعریف کامل و همه جانبه از یارانه بدین صورت میباشـد: یارانـه عبـارت اسـت از پرداخت های انتقالی بلاعـوض نقـدی و غیرنقـدی دولـت (بـه صـورت مابـه التفـاوت هزینـه بهرهمندی و هزینه تمام شده) که بـه صـورت مسـتقیم و غیـر مسـتقیم بـرای افـزایش قـدرت خرید واقعی مصرف کنندگان یا افزایش قـدرت فـروش تولیدکننـدگان، عادلانـه تـر کـردن توزیع درآمد، ثبات اقتصادی و جبران آثار ناشی از سیاست های دولـت بـه منظـور حفـظ یـا ارتقای رفاه اجتماعی اعطا میشود (مرکز پژوهش هـای مجلـس ، ١٣٨٧).
یارانـه مسـتقیم مقدار هزینه هایی است که دولت برای حفظ منافع اقشار جامعه و خریـد کالاهـا بـه صـورت مستقیم میپردازد، در مقابل یارانه غیرمسـتقیم بـه هـر نـوع مداخلـه دولـت در اقتصـاد بـرای حمایت از تولیدکنندگان یا مصرفکنندگان اطلاق میشود که منجر به کـاهش هزینـه هـای تولید، افـزایش قیمـت دریـافتی توسـط تولیـد کننـده و یـا کـاهش قیمـت پرداختـی توسـط مصرفکنندگان برای خرید کالاها و خدمات مـیشـود (سـازمان امـور اقتصـادی و دارایـی استان قزوین ، ١٣٩١).