چکیده:
با توجه به روند تعاملات عصر حاضر مبنی بر شکل گیری دهکده ای جهانی، ملتی که با ابزار زبان و فرهنگ بومی، تعریفی از خود در این جهان ارائه ندهد، محکوم به از کف نهادن عناصر هویت ساز خویش و رنگ باختن در سیطره غالب فرهنگ ها و تمدن های بیگانه و ناآشنا است. در همین راستا رهبر معظم انقلاب چشم اندازی مبنی بر تبدیل زبان فارسی به یکی از زبان های علمی دنیا ارائه نمودند و این موضوع در اسناد بالادستی برنامه ریزی کشور نیز وارد شده است. نوشتار پیش رو درصدد است تا با در نظر گرفتن زبان به مثابه یک فناوری نرم، الزامات تحقق این چشم انداز را بررسی کند. این پژوهش بیشتر درصدد آن است که به صورتی بدیهه گرایانه به سازماندهی مجدد نتایج تحقیقات سایرین بپردازد.
مهمترین نتیجه این تحقیق آن است که حفظ قاموس فارسی و گسترش آن بدون توجه به الزامات دیجیتال (اعم از سازگارکردن این زبان با محیط های رایانه ای و پرداختن به مترجم های توانمند کامپیوتری) ناممکن است. با توجه به سیر پیشرفت هوش مصنوعی، فناوری شناختی و مترجم های دیجیتال ممکن است در جهان آینده دسترسی به محتویات علمی لزوما نیاز به تسلط بر یک زبان خارجی نداشته باشد. نمی توان انتظار داشت زبان فارسی (یا هر زبان دیگر) در آینده بتواند موقعیت بلامنازع زبان انگلیسی در حال حاضر را داشته باشد. اما این بدان معنا نیست که زبان فارسی نمی تواند در پنجاه سال آینده به عنوان یکی از زبان های علمی مطرح شود. در پایان مقاله تلاش شده برآیندی از همه دستاوردهای تحقیق در یک نمودار فازی شناختی منعکس و خلاصه شود.
Due to the contemporary interactions in the world shaping the global village،any nation that does not provide a definition of itself by means of its native language and culture would probably lose its identityand fade under the most dominating alien and unfamiliar cultures and civilizations. In this regard، the Supreme Leader of Iran outlined a perspective of Persian language turning it into a global scientific language. The issue has also entered in the upstream documents of the national planning. Considering language a soft technology، this article seeks to investigate the requirements of the realization of this perspective. The study is mostly intended to realistically reorganize the findings of the previous studies. The main finding of the present study is that the preservation of the Persian language thesaurus and its development without considering the digital requirements (including adapting Persian to the computer environments and emphasizing the production of capable computer machine translators) is impossible. Due to the development of the artificial intelligence، cognitive technologies and digital translators، in the future، the access to the scientific contents may not necessarily depend on knowing a dominant foreign language. Although we cannot expect Persian (or any other language) to attain the current position of English in the near future، this does not mean that Persian cannot be considered as a scientific language after about five decades. In other words، our country، due to the science production incentive policies، may reach a position for Iranians to generate a considerable portion of science productions، and consequently، the scientific contents in Persian become considerably sizeable. Thus، the present study aims to provide evidence that prove the mentioned ideal to be attainable. However، the world scientists may not have to acquire Persian to gain access to the science developed by Iranians. At the end of the article، there is an attempt to reflect and summarize the result of the research achievements in a fuzzy cognitive map.
خلاصه ماشینی:
بررسی چگونگی افزایش ظرفیت زبان فارسی برای تبدیل شدن به زبان علمی جهانی امیرعلی سیفالدین،* امیرحسین رهبر،** علیرضا نصر اصفهانی،*** محمدمیثم صفرزاده**** تاریخ دریافت ١٣٩٢/١١/١٣ تاریخ پذیرش ١٣٩٣/١٢/٢٣ با توجه به روند تعاملات عصر حاضر مبنیبر شکل گیری دهکده ای جهانی، ملتی که با ابزار زبان و فرهنگ بومی، تعریفی از خود در این جهان ارائه ندهد، محکوم به از کف نهادن عناصر هویت ساز خویش و رنگ باختن در سیطره غالب فرهنگ ها و تمدن های بیگانه و ناآشنا است .
در همین راستا رهبر معظم انقلاب چشم اندازی مبنیبر تبدیل زبان فارسی به یکی از زبان های علمی دنیا ارائه نمودند و این موضوع در اسناد بالادستی برنامه ریزی کشور نیز وارد شده است .
چشم انداز تبدیل زبان فارسی به زبان علمی جهان در پنجاه سال آینده بداهتا در سال ١٣٨٥ توسط مقام معظم رهبری مطرح شد و در اسناد بالادستی همچون سند تحول راهبردی علم و فناوری و نقشه جامع علمی کشور نیز مورد اشاره قرار گرفته است لذا چرایی وضع این چشم انداز در این تحقیق مورد بررسی قرار نمیگیرد.
در حقیقت اگر بخواهیم یک رویکرد گام به گام برای نیل به جایگاه شایسته جهانی در افق پنجاه سال آینده وضع شود باید ظرف ١٥ سال آینده (یعنی حدودا تا ٢٠٢٥) به جایگاه اول اقتصادی علمی و فناوری در سطح منطقه رسید و سی یا سیوپنج سال بعد از آن به کسب جایگاه شایسته جهانی چشم دوخته شود؛ مطمئنا شناخته شدن زبان فارسی به عنوان زبان علم تا حد زیادی بستگی به تحقق این آرمان دارد و جهت تحقق این آرمان به یک برنامه ریزی جامع در همه حوزه ها و همه سطوح نیازمند است .