چکیده:
برای انجام این پژوهش از داده های روزانه ی بارش ٨ پیمونگاه همدید استفاده شد. به کمک دو آستانه ی فراگیری و صدک ٩٨ام ، ١٠٧ روز از فراگیرترین و شدیدترین بارش ها انتخاب شدند که به لحاظ زمانی رخداد اینگونه بارش ها مربوط به فصل مرطوب سال است که از مهرماه تا خرداد مشاهده میشوند. داده های فشار تراز دریا بر روی یاخته هایی با اندازه ی یاخته های ٢/٥ * ٢/٥ درجه ی قوسی بر روی کرنل ١٠ تا ١٠٠ درجه ی طول شرقی و ٠ تا ٧٠ درجه ی عرض شمالی از مرکز ملی اقیانوس و جوشناسی ایالات متحده امریکا استخراج شدند. بر روی ماتریس همپراش داده - های فشار تراز دریا در ١٠٧ روز، تحلیل مولفه های مبنا انجام شد و ١٢مولفه که حدود ٩٣درصد از پراش فشار تراز دریا را تبیین میکردند، شناسایی شد. بر روی نمرات مولفه ها تحلیل خوشه ای به روش ادغام وارد انجام شد. یافته ها نشان داد که در فصل مرطوب دو الگوی همدید فشار تراز دریا هنگام رخداد بارش های سیل آسای استان کردستان مشاهده میشود. به کمک دو آستانه ی فراگیری و صدک ٩٩ام ٣٢ روز همراه با بارش سیل آسا در فصل خشک (از خرداد تا مهرماه ) شناسایی شد. انجام تحلیل خوشه ای بر روی نمرات ١١ مولفه که حدود ٩٣ درصد تغییرات فشار تراز دریا را تبیین میکردند، منجر به شناسایی یک الگوی همدیدی در تراز دریا شد. بیشترین شار همگرایی رطوبت برای بارش های سیل آسای فصل مرطوب در ترازهای زیرین جو(١٠٠٠، ٩٢٥ و ٨٥٠ هکتوپاسکال ) اتفاق افتاده است . منبع رطوبتی در ترازهای زیرین جو دریاهای عرب ، سرخ ، عمان ، خلیج فارس و مدیترانه است . نقش دریای مدیترانه نسبت به دریاهای گرم جنوبی کمتر است و در بین دریاهای جنوب ، دریای عرب سهم بیشتری در تغذیه ی رطوبتی بارش های سنگین استان دارد. در ترازهای بالای جوی(٧٠٠، ٦٠٠ و ٥٠٠ هکتوپاسکال ) میزان شار همگرایی کمتر است . منبع رطوبتی در این ترازها، دریای سرخ و مدیترانه هستند و نقش دریاهای جنوبی کم - رنگ تر است . برای بارش های سیل آسای فصل خشک نیز بیشترین شار همگرایی رطوبت مربوط به ترازهای زیرین جو است ولی منبع تغذیه ی رطوبتی اینگونه بارش ها دریای خزر است . در ترازهای بالای جوی(از تراز ٧٠٠ به بالا) منبع رطوبت علاوه بر دریای خزر، دریاهای مدیترانه و سرخ نیز هستند.
خلاصه ماشینی:
برای نمونه میتوان به پژوهش های سبزیپرور(١٣٧٠)، خوشحال (١٣٧٦،١)، لشکری(١٣٧٥،١)، لشکری(١٣٨١،١٣٣)، لشکری(١٣٨٢،١)، مفیدی (١٣٨٣،٧١) مفیدی و زرین (١٣٨٤، ١١٣)، مفیدی و همکاران (١٣١،١٣٨٦)، کریمی احمدآباد (١٣٨٦)، جانباز قبادی و همکاران (١٣٩٠ ،٢٣)، علیجانی و همکاران (١٣٨٩ ،١)، عزیزی و همکاران (١٣٨٨،١)،عزیزی و صمدی(١٣٨٦،٦١)، عربی(١٣٨٥)، مرادی(١٣٨٥ ،٥٤)، حجازی 1- Liasat 2- Kaspar and Muller 3- Cavalcanti 4- Kumar et al زاده و همکاران (١٣٨٦،١٢٥)، قادری و علیجانی(١٣٨٩ ،١٧)، پروین (١٣٨٩،١١٧)، اشجعی باشکند (١٣٧٩،١)، خوشحال و همکاران (١٣٨٨،٧)، پرنده و لشکری(١٣٩٠،١٢٣)، محمدی و همکاران (١٣٩١،٧)، یاراحمدی و مریانجی(١٣٩٠، ١٠٥)، حمیدیان پور و همکاران (١٣٨٩،١)، کاویانی و حجتیزاده (١٣٨١،١)، مسعودیان (١٣٨٤، ١٦١)، مسعودیان (١٣٨٧)، محمدی و مسعودیان (١٣٨٩،٤٧)، رضایی(١٣٨٨،١٠٥)،گندمکار(١٣٨٩،١٧)، غفاریان و همکاران (١٣٨٩،١) اشاره کرد.
مهیایی رطوبت دریاهای گرم جنوب ، شیو فشار و شرایط دگرفشاری و ناپایداری و صعود هوا در تراز میانی جو هنگام رخداد این الگو منجر به بارش های سیل آسای استان کردستان شده است .
همانند الگوی اول در این الگو نیز اندرکنش سامانه های واچرخندی سیبری و اروپایی با کم فشار جنب قطبی ایسلند و سودان منجر به شرایط دگرفشاری، ناپایداری هوا و تزریق رطوبت دریاهای گرم جنوب به سمت ایران و استان کردستان شده است .
بطورکلی میتوان گفت که منبع اصلی رطوبت بارش های سیل آسای استان کردستان ، شار رطوبت در ترازهای زیرین جوی است که به کمک اندرکنش بین زبانه های سامانه های واچرخندی سیبری بر روی دریای عمان و شمال افریقا و کم فشار سودان ، رطوبت دریاهای گرم جنوبی عرب ، عمان ، سرخ و خلیج فارس با جهت جنوبیشمالی به سمت نیمه ی غربی ایران نفوذ کرده و بر روی منطقه همگرا شده است (شکل ٧).