چکیده:
رکن اساسـی در بررسـی یـک جنـبش اجتمـاعی ، وارسـی میـزان هـم خـوانی مطالبات با اندیشه ها و ارزش های مورد اعتنای آن جنبش است . در ایـن مقالـه که بر جنبش میرزا کوچک خان در گیلان متمرکز است ، به بررسی پیام اصلی روزنامه «جنگل »، ارگان اصلی جنبش ، پرداخته شده و هدف آن بررسی این گزاره است که «جنبش میرزاکوچک خان بر اسـتقلال کـشور و حفـظ هویـت ملـی و همبستگی و حمایت از پارلمان نوظهور در کشور و پادشاه مـشروطه اسـتوار بوده و جنگلیان در این راستا حرکت کرده اند». این تحقیق برپایة روش «تحلیل محتوا»ی همة شماره های موجود و در دسترس روزنامة فوق استوار است . سیر تاریخی حرکت میرزا با اشـاره بـه نقـش وی در حرکـت هـای مـردم گیلان در انقـلاب مـشروطه بررسـی و بـه عوامـل تکـوین و اسـتمرار جنـبش پرداخته شده است . این تحقیق به اهداف تحقق نیافتة خیزش مشروطه خـواهی ایرانیان نیز اشاراتی دارد و اساسا آن را یکی از عوامل مهم پیدایش و تکـوین جنبش جنگل دانسته است . نیـز بـه آرای مختلـف اندیـشمندان جامعـه شناسـی سیاسی به طور اختصار پرداخته شده ، با این توضیح که به نظر می رسد هـیچ یک به تنهایی قادر به توضیح ایـن جنـبش نیـستند. هـر یـک از آرا قـسمتی از ماجرای جنگل را توضیح می دهد ولیکن جنبش جنگل در تکوین خود علاوه بر هم خوانی با مجموعه آرای متفکران جامعه شناسی ، بـه زمینـه هـای محلـی بـه معنای خاص آن نیز تکیه داشته است .
خلاصه ماشینی:
"انتظار ایرانیان و به تبع آن گیلانیان که در به ثمر رسیدن انقلاب مشروطیت ایران سهم بـسزایی داشـتند، برقـراری نظم و امنیت و به سامان رساندن اوضاع مملکت بی سـامان و مهـم تـر از همـه ، اجـرای قانون و رفع تبعیض در تمام زمینه های سیاسی و اقتصادی و اجتماعی بـوده اسـت کـه متأسفانه جامعه احساس می کرد که به این اهداف اولیه خود از انقلاب نرسیده اسـت و به همین دلیل منشاء حرکت های بعدی شد که داسـتان جنگـل ، یکـی از آن قـصه هـای پردردی است که به مدت هفت سال متوالی گیلان را در مسیر انقلاب و آتـش و خـون پیش برد و گاهی به مقاصد مقطعی نیز دست یافت .
٦- آغاز نهضت مواجه شد با آغاز جنگ اول جهـانی کـه ایـن خـود نیـز مزیـد بـر علت های دیگری شد تا تاب تحمل میهن دوستان و عاشقان ایران و وارثـان قهرمانـان را به سر آورد و از همان آغاز حرکت ، سعی در اتحاد و اتفاق همه اقشار صورت گرفـت و آن گونه که استناداتی شده است ، میرزا کوچک خـان ، رهبـر جنـبش جنگـل ، علـی رغـم خواسته دهقانان بی پناه و برخی روشنفکران که به نهضت پیوسته بودند، از چـپ روی و طرح شعارهایی که زمینه عمل و اجرا نداشتند پرهیز می کردند و مرحله اول جنـبش بـا وجود تضادهای مختلف داخلی ، در نهایت همکاری و معاضدت سپری گشت ."