چکیده:
هدف از مقالۀ حاضر بررسی نقش معنایی و نحوی تکواژ -rā در کردی سورانی است که براساس رویکرد «دستور نقش و ارجاع» ونولین (1996; 1997; 2007) تحلیل میشود. در این مقاله نشان داده میشود که پیوستن -rā به فعل، سبب عدم حضور تمام نقشهای خاص مربوط به اثرگذار از جمله کنشگر، نیروی طبیعی، ابزار و نقشهای خاص دیگر مانند تجربهگر، اجراکننده، مصرفکننده و نظایر آن در سطح نحو میشود؛ نقشهایی که بهطور مستقیم اثرپذیر را تحت تأثیر قرار میدهند. از آنجا که در تمام موارد ذکرشده، تبلور و تجلی -rā سبب عدم حضور اثرگذار در سطح نحو میشود، نقش اصلی و محوری تکواژ -rā «پاد- اثرگذار» است. برحسب ویژگیهای معنایی گروه اسمی هرچه درجۀ کنشگری بیشتر باشد، احتمال پیوستن این تکواژ به ریشۀ فعلی بیشتر است. هرچند تجلی –rā غالبا در قالب بندهای دارای فعلهای دوظرفیتی است، این تکواژ میتواند در بندهای دارای فعلهای یکظرفیتی نیز که دارای موضوع اثرگذار هستند، تجلی یابد و سبب عدم حضور اثرگذار شود. افزون بر این، برحسب حضور تکواژ -rāدر یک ساخت، نقش یک تکواژ غیر معلوم را نیز ایفا میکند؛ همچنین در این مقاله نشان داده میشود که همۀ ساختهای غیر معلوم در بطن رویداد خود، اثرگذار دارند.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله نشان داده میشود که پیوستنra- به فعل ، سبب عدم حضور تمام نقش های خاص مربوط به اثرگذار از جمله کنشگر، نیروی طبیعی، ابزار و نقش های خاص دیگر مانند تجربه گر، اجراکننده ، مصرف کننده و نظایر آن در سطح نحو میشود؛ نقش هایی که به طور مستقیم اثرپذیر را تحت تأثیر قرار میدهند.
Van Valin ) که در شکل زیر آمده است : 232 erabc poelceisf 24 agent-like 25 patient-like / / / / / شکل ١ ویژگیهای معنایی گروه اسمی (اثرگذار) همان طورکه شکل بالا نشان میدهد، اطلاعات معنایی، کاربردشناسی و محتوایی مربوط به موضوع فعل ثبت شده است .
در این سیستم اگر فعلی صرفا یک موضوع در ساختار منطقی خود داشته باشد، تنها فرانقش x را میپذیرد؛ مانند فعل شکستن که نقش خاص «کنش پذیر» را در رویداد خود دارد و این بیانگر آن است که x به عنوان اولین موضوع همیشه نشان دهندة اثرگذار نیست ، بلکه مفهوم «اثرپذیر» را نیز مینمایاند.
با پیوستنra- به ریشۀ فعل ، عنصر پیش فعلی mala/ «شنا» در جایگاه فاعل جملۀ غیر معلوم قرار میگیرد که در ساخت منطقی، نقش x را ایفا میکند (نک .
شواهد بالا نشان میدهد که پیوستنra- به ریشۀ فعل سبب عدم حضور تمام نقش های خاص مربوط به اثرگذارهایی میشود که ریشۀ فعلی آن ها از ظرفیت معنایی و نحوی «دو» برخوردار است .