چکیده:
امروزه آلودگی هوا یکی از عمده ترین مسائلی است که به دلیل آثار مخرب و زیان بار آن بر سلامت انسان، حیوان و اکوسیستم مطالعات فراوانی را در اقصی نقاط دنیا و نیز ایران به خود اختصاص داده است. بر این اساس اقدامات متعددی در جهت شناسایی آلاینده های هوا، شناسایی منابع انتشار، تعیین میزان انتشار و روش های کنترل و مدیریت آن صورت می گیرد. در این پژوهش نیز استان کردستان به دلیل همجوار بودن با کشور عراق و وجود پدیده گرد و غبار به صورت فراوان در آن به عنوان منطقه مطالعاتی انتخاب گردید. همچنین با توجه به این که این منطقه در ماه های بهار خصوصا اردیبهشت ماه دارای پدیده گرد و غبار می باشد، روزهای 14، 11 و 16 اردیبهشت سال های 1388، 1389 و 1390 مورد بررسی قرار گرفتند. برای برآورد میزان گرد و غبار در این منطقه و در محدوده زمانی مورد مطالعه تصاویر سنجنده TOMS ماهواره Nimbus7 به دلیل توانایی شناسایی انواع ذرات معلق در هوا بر اساس خواص جذب و اندازه آن ها، تهیه شده و عملیات پیش پردازشی بر روی آن ها انجام گرفت. سپس با اعمال شاخص غبار آلودگی «Aerosol Index» که از محصول های این سنجنده می باشد، میزان انواع گرد و غبار در این منطقه محاسبه گردید. با مقایسه نتایج حاصل از اعمال این شاخص می توان نتیجه گرفت که میزان نوع بدون گرد و غبار و گرد و غبار متوسط به طور کلی روندی کاهشی و گرد و غبار ضعیف و شدید روندی افزایشی داشته اند. به طوری که، گرد و غبار شدید بیشترین روند افزایشی را به خود اختصاص داده است.
خلاصه ماشینی:
در اين پژوهش نيز استان کردستان به دليل همجوار بودن با کشور عراق و وجود پديده گرد و غبار به صورت فراوان در آن به عنوان منطقه مطالعاتي انتخاب گرديد.
براي برآورد ميزان گرد و غبار در اين منطقه و در محدوده زماني مورد مطالعه تصاوير سنجنده TOMS ماهواره Nimbus٧ به دليل توانايي شناسايي انواع ذرات معلق در هوا بر اساس خواص جذب و اندازه آن ها، تهيه شده و عمليات پيش پردازشي بر روي آن ها انجام گرفت .
از آنجايي که وجود اين ذرات بر روي سلامتي انسان ، گياهان ، حيوان ها و منابع آبي آثار زيان باري داشته و باعث تغيير در ميزان اشعه خورشيد و کاهش دقت در اندازه گيريها و محدوديت در پايش سطح زمين ميگردد، از ديرباز مورد توجه خاص دانشمندان مرتبط با علوم و فناوري سنجش از دور قرار گرفته است (عباس پور و همکاران ، ١٣٨٤، ٥).
همچنين سان چاو و همکاران (٢٠٠٥) فرايند طوفان گرد و غبار آسيايي در شمال چين را با استفاده از داده هاي ماهواره اي Terra و Aqua سنجنده موديس مورد مطالعه قرار دادند.
در اين پژوهش نيز با توجه به پيدايش فراوان اين پديده در استان کردستان و براي برآورد ميزان گرد و غبار در شدت هاي مختلف اين منطقه از شاخص AI١ و تصاوير ماهواره اي TOMS استفاده شده است .
/ شکل ٥: شدت گرد و غبارهاي مختلف بر حسب کيلومتر مربع در سال هاي ١٣٨٨، ١٣٨٩ و ١٣٩٠ بحث و نتيجه گيري در اين پژوهش براي برآورد ميزان گرد و غبار در استان کردستان از تصاوير TOMS و شاخص گرد و غبار AI استفاده گرديد.