چکیده:
یکی از جنبههای پویایی شهر، حرکت خانوادهها از یک محل مسکونی به سایر محلهها در داخل شهر است. این جابهجاییها که به دلایل و انگیزههای فردی، اجتماعی و اقتصادی صورت میگیرد، نقش عمدهای در شکلگیری و یا تغییر ساختار اجتماعی ـ فضایی شهر ایفا میکند. در مطالعات شهری، بررسی چگونگی و چرایی تحرکات سکونتی، برای دستیابی به قانونمندیهای حاکم بر آن، از ضرورت و اهمیت خاصی برخوردار است. هدف این تحقیق بررسی مهاجرتهای درون شهری خانوادهها در داخل شهر سبزوار و تحلیل عوامل تأثیرگذار بر این تحرکات است. روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی بوده و دادههای مورد نیاز به روش پیمایشی گردآوری شده و با استفاده از روشهای آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج این تحقیق نشان میدهد که بیش از نیمیاز خانوادههای مورد بررسی (4/56 درصد) حداقل یک بار محل سکونت خود را در داخل شهر تغییر دادهاند. بیشترین حجم جابهجایی خانوادهها در داخل و بین مناطق درآمدی متوسط، متوسط به پایین تا کم درآمد صورت گرفته است. البته این جابه جاییها همیشه در جهت مثبت یعنی از مناطق درآمدی پایین به سمت مناطق درآمدی بالاتر نبوده است بلکه تحرکات سکونتی معکوس به سوی مناطق درآمدی پایین تر نیز وجود داشته است. از دیگر نتایج این تحقیق وجود رابطهی معنادار بین شاخصهای اجتماعی ـ اقتصادی، به ویژه سطح درآمد و تحصیلات با چگونگی تحرکات سکونتی خانوادهها است. دلایل و انگیزههای اقتصادی (بهبود وضعیت مالی یا کاهش درآمد)، سنخیت اجتماعی - اقتصادی و احساس منزلت اجتماعی، نزدیکی به خویشاوندان و آشنایان و محیط ساکت و آرام از مهمترین عوامل مؤثر در انتخاب محل سکونت وتغییر آن توسط خانوادهها بوده است.
خلاصه ماشینی:
١-٤- سئوال ها و فرضیه های تحقیق سئوال های اساسی که این تحقیق در پی یافتن پاسخی منطقی و مستدل به آن ها است ، عبارتند از: ١ـ جریان های غالب مهاجرت های درون شهری در سبزوار طی چند دهـه ی گذشـته بـین چـه منـاطقی از شهر، با چه ویژگیهای اجتماعی مهم تر اقتصادی و کالبدی صورت گرفته است ؟ ٢- آیا بین ویژگیهای اقتصادی ـ اجتماعی خانواده ها و میـزان و الگوهـای جابـه جـایی درون شـهری آن ها رابطه ی معنیداری وجود دارد؟ ٣- مهم ترین دلایل و انگیزه های خانواده ها در انتخاب محل سکونت و نقل مکان آن ها به محلـه هـای دیگـر در سطح شهر کدام است ؟ در پاسخ اولیه به سؤالات فوق فرضیه های زیر مطرح گردیده است : ١ـ عمده ی تحرکات سکونتی بین مناطق درآمدی متوسط و متوسط به پایین و در جهت منـاطق درآمـدی بالاتر صورت گرفته است .
(رجوع شود به تصویر صفحه) بررسی داده های شکل (٧) نشان میدهد که هم در دو مرحله ی قبل از محل سکونت فعلـی و هـم در یـک مرحله قبل از آن ، بیش ترین جابه جاییها در سایر نقـاط بـه ترتیـب (٢٥/٦٢ و ١٦/٢٣ درصـد) حاشـیه ی شـهر (٢٣/٧ و ١٤/٥٨ درصد) و بافت قدیم (٥/٣ و ٨/١٦ درصد) صورت گرفته است .