چکیده:
در مطالعات و تحقیقات رشته مدیریت، توجه وافری صرف اداره جوامع، سازمانها، گروهها و افراد شده و به مقوله مدیریت خویشتن -علیرغم ضرورت و اهمیت وافرش- کمتر توجه شده است. در این مقاله با روش نظریهپردازی دادهبنیاد که از روشهای پژوهش کیفی است تلاش گردید به مسئله چگونگی مدیریت خویشتن بر اساس نظرهای حضرت امام خمینی -قدس سره- در کتاب شریف چهل حدیث ایشان پاسخ داده شود. بدین منظور، هشت حدیث از احادیث آن کتاب با روش نمونهگیری نظری، انتخاب و تحلیل شد و ضمن استخراج نکات کلیدی و کدگذاری آنها، مفاهیم و مقولات مرتبط شناخته شد. بر اساس مدل بهدستآمده از یافتههای این پژوهش، مدیریت خویشتن، دارای دو سطح است: اول، ناظر به ساحت ملکی انسان است و با اداره قوای ظاهری و اصلاح اعمال و رفتار، تلازم دارد. دوم به ساحت ملکوتی انسان، مربوط و با اداره قوای سهگانه واهمه، شهویه و غضبیه و اصلاح ملکات نفسانی، متلازم است. راهکارهای مدیریت خویشتن در سطح اول عبارت است از تفکر، عزم، مشارطه، مراقبه، محاسبه، و تذکر؛ و راهکارها و راهبردهای سطح دوم عبارت است از حفظ خیال، موازنه و اصلاح ملکات نفسانی که خود شامل راهکار علمی و عملی میشود.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله با روش نظریه پردازی داده بنیاد که از روش های پژوهش کیفی است تلاش گردید به مسئله چگونگی مدیریت خویشتن بر اساس نظرهای حضرت امام خمینی -قدس سره - در کتاب شریف چهل حدیث ایشان پاسخ داده شود.
بر اساس مدل به دست آمده از یافته های این پژوهش ، مدیریت خویشتن ، دارای دو سطح است : اول ، ناظر به ساحت ملکی انسان است و با اداره قوای ظاهری و اصلاح اعمال و رفتار، تلازم دارد.
1998) از سوی دیگر، مدیریت و رهبری خویشتن به معنی کنترل و اداره و اصلاح افعال و اخلاق و احوال انسان ، از موضوعاتی است که در حد گسترده ای مورد توجه ادیان و مکاتب و به ویژه دین مبین اسلام است ؛ و همان طور که اشاره شد، انسان از منظر قرآن کریم ، همه کمالات را بالقوه دارد و خود او است که باید سازنده و معمار خویشتن باشد؛ و اهمیت این موضوع تا حدی است که بعضی بزرگان اندیشه اسلامی اذعان میکنند که «انسان ، کاری مهم تر از خودسازی ندارد» (حسن زاده آملی ، ١٣٧٩، دیباچه ).
رضاییزاده (١٣٨٦، ص ٤٩) تعاریف موجود برای این مفهوم را در قالب چهار رویکرد دسته بندی کرده است : 13 الف - رویکرد برون گرایی (رفتارگرایی): برخی نظریه پردازان همچون لوتانز، استیرز١٤، داگلاس ١٥، جوکیوس ١٦، اسکلندر١٧ و ایروین ١٨، بین ١٩ و کاسکیو٢٠، با عناوینی همچون خودمدیریتی رفتاری و کنترل رفتار خود، بر رفتار، تمرکز میکنند و با عرضه راهبردها و راهکارهای مختلف ، در صدد کنترل و اعمال تغییر در رفتار خود همسو با اهداف مورد نظر هستند.