چکیده:
شعر، بازتاب و عصاره عقیدتی و فرهنگی یک جامعه است. شعرا در سروده هایشان بر مواردی تاکید دارند که مکنونات قلبی یا انتظارات و آرزو های آن ها را دربر می گیرد. ظهور مصلح جهانی به عنوان یک آرمان و وعده الهی همواره مد نظر شعرا و عرفا قرار گرفته است و در این میان تمایزی بین فرق مختلف، مذاهب مختلف و ممالک مختلف دیده نمی شود. البته این مورد در دوره های مختلف نوسان دارد و در عین حال در بین طبقات مختلف سرایندگان زبان فارسی از قبیل شاعران درباری و آیینی این تفاوت قابل رصد است، تا جایی که بخش درخور توجهی از شعر شاعران مذهبی را در قالب شعر انتظار یا غیبت می توان منفک کرد و مجموعه ای کامل فراهم ساخت. نویسنده در این مجال بر آن است که با سیری کلی فضای سروده های مهدوی و ویژگی های آن ها را به تحریر درآورد.
خلاصه ماشینی:
اما شاعری که ذکرش در این مقام ضروری است، ابن حسام خوسفی است که بارها به ذکر حضرت پرداخته و همچون سنایی از فساد و آشفتگی روزگار گلایهمند است و آرزوی قیام امام عصر( را دارد: مرحبا ای مهدی آخر زمان آشکارا باش، پنهان تا به کی؟ (خوسفی،126:1366) ابنحسام خوسفی سرودههای فراوانی در ذکر حضرت دارد؛ از جمله سه ترکیببند مناقبی در ستایش حضرت ولیعصر( که در پیشینۀ شعر مهدوی در زبان فارسی بیسابقه است: الف) مناقب هفترنگ با ردیف قرار دادن رنگهای سپید، سرخ، زرد، سبز، کبود، بنفش و سیاه؛ ب) مناقب هفت معدن با ردیف قرار دادن گوهر، لعل، یاقوت، عقیق، پیروزه، مروارید و مرجان؛ ج) مناقب هفت گل با ردیف قرار دادن نرگس، لاله، گل، نیلوفر، سنبل، سمن و سوسن.
طالب آملی (م1036ق) ملقب به «ملک الشعراء» در قصیدۀ گلایهآمیز خود با خطاب قرار دادن حضرت ولیعصر( از نابسامانیهایی که دامنگیر امت اسلامی شده سخن میگوید: طبعم کند در آتش معنی، سمندری وانگه فشاند از پر و بال، آب کوثری (طالب آملی، بیتا: 107) آثار ملامحسن فیض کاشانی _ که سرشار از سرودههای دلانگیز در وصف امام عصر است _ در قصیدۀ آیینی ضمن به تصویر کشیدن آلامی که از مردم زمانۀ خود دیده، راز کامیابی خویش را چنین بیانمیکند: بر عشق، هزار آفرین فیض کز دولت او، به حق رسیدم (فیض کاشانی، 380:1371) ملا محمد رفیع واعظ قزوینی _ شاعر سبک هندی _ از ارادتمندان مصلح آخر زمان است.