چکیده:
با توجه به اینکه بسیاری از وظایف و ماموریت های پلیس در شرایط اضطراری انجام میشود و مامور برای انجام ماموریت به ناگزیر دست به اقداماتی میزندکه ظاهرا مجرمانه و زیان بـار اسـت . از آنجـا که این اقدامات اضطراری دو گروه از افراد را مواجه با بزه دیدگی میکند : یک دسته بـزه دیـدگان فعال ؛ یعنی مظنونان ، متهمان و مرتکبان جرایم و دستۀ دیگر بزه دیدگان منفعل یـا شـهروندان عـادی. هرچند عقل و منطق حکم میکند، احکام مسئولیت پلیس در این دو مورد متفاوت باشد، ولی قوانین ایران در بسیاری از مورد ساکت بوده و کاستیهای فراوانی دارد و فقط در بحث تیر اندازی احکامی بیان شده است . در کتب فقهی، حقوقی و مقالات علمی نیز یا اصلا به این موضوعات پرداختـه نشـده یا نتوانسته اند ابهامات موجود را رفع کنند. از همین رو با توجه به اهمیت موضوع به منظـور رفـع ایـن ابهامات و کاستی ها در این تحقیق نظری و بنیادی به روش تحلیل محتوا به موضوع پرداختـه شـده و اطلاعات لازم به شیوة اسنادی و کتابخانه ای از کتاب های حقوقی، منابع فقهی، مجـلات تخصصـی، رساله ها و پایان نامه های تحقیقاتی، و قوانین و مقرات جاری ایران و همچنین بعضی از آرای دادگـاه ها خارجی جمع آوری شده است و آنگاه با تحلیل یافته های موجود به این نتیجه گیری کلی رسـیده ایم که باید بعضی از شرایط بهره مندی ماموران پلیس از مزایای قاعده اضطرار با افراد عادی متفاوت باشد، ضمن اینکه در بسیاری از موارد قاعده کلی مستثنی بـودن دیـه و ضـمان مـالی از حکـم قاعـده اضطرار نباید شامل ماموران پلیس شوند.
خلاصه ماشینی:
"از جمله اینکه آیا شرایط بهره مندی پلـیس از قاعـده ضـرورت همـان شـرایط و قواعـد کلی است ؟ آیا مامورانی که در اجرای وظیفه قانونی یا به امر آمـر قـانونی و بـه قصـد ایثـار و احسان و با حسن نیت خود را در موقعیت اضطراری قـرار داده انـد، مـیتواننـد از مزیـت هـای قاعده اضطرار استفاده کنند؟ آیا در شرایط مذکور می توانند مرتکـب هـر عمـل مجرمانـه ای بشوند یا در استفاده از دفاع اضطرار، محدودیت های بیشتری دارنـد؟ آیـا پلـیس مـیتوانـد از باب اضطرار و ضرورت پیشگیری از جرم ، حقوق شهروندی را نقض کنـد؟ همچنـین باتوجـه به اینکه تحمل شرایط اضطراری از وظایف قانونی و شرعی ماموران پلیس است ، آیا مـاموران پلیس که مسئول خنثی سازی بمب یا مسئول حفاظـت از شخصـیتی هسـتند، مـی تواننـد بـرای نجات جان خود از مهلکه بگریزند و حفظ جان خود را مقدم بدارند؟ در صـورت خـودداری پلیس از تلاش برای نجات افراد در معرض حمله تروریستی به خاطر بـیم هلاکـت نفـس ، آیـا مامور پلیس فقط از باب تـرک وظیفـه و اهمـال در آن مسـئولیت دارد یـا نسـبت بـه تلفـات و خسارات وارده نیز مسئول است ؟ اگر ترک وظیفه مامور سبب شود که عامل مسـئول فرصـت یابد تا مقاصد مجرمانه خود برسد حکم چیست ؟ آیا میتوان قایل به مسئولیت تضـامنی راجـع به دیه و ضرر و زیان ناشی از جرم شد؟ در حالی که فقها مسئولیت تضامنی را فقط در تعاقـب ایادی غاصبانه پذیرفته اند، اگر ترک وظیفه مامور پلیس موجـب مـر± و صـدمه بـه شخصـی توسط عامل غیر مسئول یا عامل طبیعـی شـود، مـامور مسـئول اسـت ؟ آیـا مـی تـوان افـراد یـا ماموران پلیس را از نظر حقوقی مکلف به ایثار کرد و در صورت عدم ایثار مسئول دانست ؟ اهمیت این مشکل به حدی است اگر این ابهامات رفع نشود و به سوالات مـذکور پاسـخ داده نشود، برای تعیین مسئولیت ماموران پلیس در پروندهای فراوانـی کـه در خصـوص مسـئولیت آنها در محاکم مطرح میشود، رویه های متفـاوتی اتخـاذ و احکـام قضـایی غیـر مـتقن بـدون توجه به مبانی و قواعد صحیح صادر خواهد شد."