چکیده:
تامل در آیات وحی حاکی از آن است که علی رغم تاکید قرآن بر جایگاه عقل و منطبق بودن حکم آن با فطرت الهی انسان ، همچنان ابتلا به بی خردی ریشه ای ترین آسیب در میان دینداران است . آسیبی که با انحرافات گوناگون باورهای معرفتی ارتباطی مستقیم داشته و بستر ساز آنان شده است . لذا تامل در آیاتی که قرآن در آنها دعوت به تعقل نموده و یا بر بی خردی عتاب کرده ، نمایانگر آن است که آسیب های اعتقادی همچون عدم تعامل مناسب با کتاب آسمانی، تقلید جاهلانه در اعتقادات دینی و خود برتر بینی معلول نفی عقلانیت از چهره ی دین است .
خلاصه ماشینی:
"لذا پس از آنکه تبر را بر دوش بت بزرگ نهاد و وی را مقصر جلوه داد، قومش به خطای خویش اقرار نموده و بدو گفتند: تو خود می دانی که آنان از عهده ی چنین امری برنمی آیند که ابراهیم نیز در پاسخی عتاب گونه به آنان ، پرسید آیا تعقل نمی نمایید و آنچه که برای شما دارای خیر و شر نیست را به خدایی می گیرید؟ « فر جعوا إلی أنفسهم فقالوا إنکم أنتم الظالمون * ثم نکسوا علی رؤ سهم لقد علمت ما هؤلاء ینطقون * قال أ فتعبدون من دون الله ما لا ینفعکم شیئا و لا یضر کم * أف لکم ولما تعبدون من دون الله أ فلا تعقلون » (الانبیا، ٦٤- ٦٧) آیات قرآن گواه آن است که سیر بیدارگری ابراهیم نبی، در مواجهه با پرستندگان اجرام آسمانی نیز جریان داشته ؛ از این رو وی با همراهی ظاهری با هریک از آنان ، پس از آنکه آن پدیده ی آسمانی افول نمود با پرسش از فایده ی خدایی که در برهه ای از زمان غروب کرده ، گمراهان را به تأمل واداشته و در برابر تهدید بزرگان آنان به عذاب خدایگان ، تنها از حضرت حق ترسیده و پیوسته محاجه کرده است .
در این آیه قرآن را کتابی نازل شده که موجب ذکر مخاطبان است توصیف نموده و سپس در عتابی به مشرکان فرموده آیا دراین زمینه تعقل نمی نمایید؟ « لقد أنزلنا إلیکم کتابا فیه ذکر کم أ فلا تعقلون » (الانبیا،٠ )فخر رازی برای ذکر سه وجه معنایی یاد کرده که در یکی از آنان ذکر را به معنای تذکر دانسته که به وسیله ی محتوای آیات کتاب الهی، آدمی از آنچه بر او حلال نیست حذر نموده و به انچه بر او واجب گردیده ، راغب می شود."