چکیده:
انتشارات حوزه جامعهشناسی شهری در ایران را میتوان به سه دسته متفاوت تقسیم کرد؛ دسته اول، دانشگاهها و مراکز آکادمیکی هستند که بنا بر نیاز دانشجویان، به تالیف یا ترجمه کتابهایی در حوزه شهری دست زدهاند. دسته دوم، ناشران حرفهای هستند که منبع درسی برای دانشجویان تولید نمیکنند، اما کتابهای بسیار جدی حوزه جامعهشناسی را منتشر میکنند و گاهی کیفیت این کتابها از کتابهای مراکز دانشگاهی نیز بیشتر است. دسته سوم، انتشارات وابسته به نهادهای دولتی یا عمومی هستند که کار اصلی آنها انتشارات کتاب نیست، اما عمدتا در کنار فعالیتهای مطالعاتی و پژوهشی، نتایج یا سویههایی از مطالعات را در قالب کتاب منتشر میکنند. انتشار این کتابها معمولا بهصورت انجام یک پروژه مطالعاتی در نظر گرفته میشود. در این میان، مانند همه کتابهای حوزه علوماجتماعی، ترجمهزدگی در حوزه کتابهای جامعهشناسی شهری نیز به چشم میخورد. در حوزههای برنامهریزی شهری و مدیریت شهری هم این رغبت ناشران به ترجمه، همچنان پررنگ به نظر میآید.
خلاصه ماشینی:
محتوای کتابهای کلیات جامعهشناسی شهری معمولا از ابتدای تاریخ بشر شروع کردهاند و به منشأ پیدایش شهرهای جدید و سپس ظهور انقلاب صنعتی میرسند و نظریات مطرحشدۀ مربوط به شهرهای قرن بیستم را مرور میکنند، به دیدگاههای جامعهشناسی شهری در اروپا و آمریکای شمالی اشاره میکنند و سپس به اقتصاد سیاسی و روانشناسی اجتماعی شهر نیز میپردازند؛ اما کتابهای حوزۀ شهری، تنها منحصر به کتابهای نظری جامعهشناسی شهری نیستند و عملا بسیاری از کتابهای معماری و شهرسازی، کتابهای حاوی مسائلی زیستمحیطی، مطالعات فرهنگی و فرهنگ عامه، مباحث حقوقی مربوط به حقوق شهروندان و حتی حوزههای مهم آسیبهای اجتماعی هم تا حدی به مسائل جامعهشناسی حوزۀ شهری متصل هستند و نمیتوان آنها را از این حوزه کنار گذاشت؛ حتی تولید کتابهایی دربارۀ مدیریت بحران در شهر یکی از جنبههایی است که در شهرهای ایران که آبستن حوادثی مانند زلزله هستند، فعالیتی جدی و مورد نیاز در مطالعۀ شهری به حساب میآید.
انتشارات دانشگاه تهران تاکنون ۷۳ عنوان کتاب در زمینۀ شهرسازی نیز منتشر کرده است که البته بیشتر مباحث تخصصی معماری را دربرمیگیرد؛ اما در میان عناوین آنها، میتوان کتابهایی را نیز یافت کرد که کمی بیشتر نگاه جامعهشناسانه به شهرها داشتهاند؛ مانند کتاب شهرهای انسانمحور، مرگ و زندگی شهرهای بزرگ امریکایی، فضا، شهر و نظریۀ اجتماعی، بازآفرینی شهرها، میراثی برای آینده یا طرد اجتماعی و پهنههای مسئلهدار اروپا، مدیریت نوسازی شهری.
بنا به استناد خانۀ کتاب زیر نظر معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، این مؤسسۀ بیش از ۶۰۰ عنوان کتاب منتشر کرده است که البته اغلب آنها در حوزۀ شهری نیز نبودهاند؛ اما این مؤسسه کتابهایی را نیز در حوزۀ جامعهشناسی شهری، مدیریت و برنامهریزی شهری یا حقوق شهروندی به انتشار رسانده است.