چکیده:
مطالعۀ بارندگی به عنوان یک عنصر بسیار مهم آب و هوایی و رکن اصلی در مطالعات بیلان آب اساس برنامه ریزی های منابع طبیعی هر کشوری را تشکیل می دهد. بدین جهت در این تحقیق به منظور شناسایی نقش الگوهای فشار در بارش های سواحل جنوبی دریای خزر بارش روزانه ایستگاه های سینوپتیک و کلیماتولوژی سواحل جنوبی دریای خزر در دورۀ آماری 2003-1986 به صورت کنترل کیفیت شده از سازمان هواشناسی کشور تهیه شد. کل منطقه بر اساس بارش روزانه و به روش خوشه بندی ، پهنه بندی شده به سه ناحیه مجزا تقسیم شد. در هر ناحیه توالی های بارش 2 روزه و بیشتر برای دورۀ آماری مورد مطالعه استخراج شد. برای هر توالی یک نمونه معرف انتخاب گردید و سپس برای هر توالی نمونه در هر ناحیه نقشه های سطح زمین و سطح 500 هکتوپاسکال استخراج گردیده و بررسی گردید. بدین ترتیب الگوهای فشار برای توالی های بارش 2 روزه و بیشتر در هر ناحیه مشخص گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که: بیشتر بارش ها در توالی های دو و سه روزه رخ می دهند که نشان دهنده دینامیک بودن عامل آنها است. سیستم های سینوپتیک ایجاد کننده این بارشها پرفشار های دینامیک غربی هستند که غالبا در ماه اکتبر وارد منطقه می شوند. این سیستم ها با هدایت هوای سرد از روی آب گرم دریای خزر سبب ناپایداری شده و در سواحل ایران بارش ایجاد می کنند. علیرغم باور عمومی نقش پرفشار سیبری در ایجاد بارش های منطقه کم رنگ بود. مطالعة بارندگی به عنوان یک عنصر بسیار مهم آب و هوایی و رکن اصلی در مطالعات بیلان آب اساس برنامه ریزی های منابع طبیعی هر کشوری را تشکیل می دهد. بدین جهت در این تحقیق به منظور شناسایی نقش الگوهـای فـشار در بارش های سواحل جنوبی دریای خزر بارش روزانه ایستگاه های سینوپتیک و کلیماتولوژی سواحل جنوبی دریای خزر در دورة آماری ٢٠٠٣-١٩٨٦ به صورت کنترل کیفیت شده از سازمان هواشناسی کشور تهیه شد. کل منطقـه بـر اسـاس بارش روزانه و به روش خوشه بندی ، پهنه بندی شده به سه ناحیه مجزا تقسیم شد. در هر ناحیه تـوالی هـای بـارش ٢ روزه و بیشتر برای دورة آماری مورد مطالعه استخراج شد. برای هر توالی یک نمونه معرف انتخاب گردید و سپس بـرای هر توالی نمونه در هر ناحیه نقشه های سطح زمین و سطح ٥٠٠ هکتوپاسکال استخراج گردیده و بررسی گردیـد. بـدین ترتیب الگوهای فشار برای توالی های بارش ٢ روزه و بیشتر در هر ناحیه مشخص گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که : بیشتر بارش ها در توالی های دو و سه روزه رخ می دهند که نشان دهنـده دینامیـک بودن عامل آنها است . سیستم های سینوپتیک ایجاد کننده این بارشها پرفشار های دینامیک غربی هستند که غالبا در مـاه اکتبر وارد منطقه می شوند. این سیستم ها با هدایت هوای سرد از روی آب گرم دریای خزر سبب ناپایداری شـده و در سواحل ایران بارش ایجاد می کنند. علیرغم باور عمومی نقش پرفشار سیبری در ایجاد بارش های منطقه کم رنگ بود.
خلاصه ماشینی:
"کومری و برویلس (٢٠٠٢ ,Comrie and Broyles) مطالعه ای آمـاری سینوپتیکی در شمال بیابان سونوران در ایالات متحده در دوره آمـاری ٩٧- ١٩٨٩ بـا توجـه بـه آمـار ایـستگاه هـای سینوپتیک منطقه و نقشه های سطح ٥٠٠ هکتوپاسکال انجام دادند و الگوهای بارش های فصل زمستان و تابـستان را با توجه به گردش عمومی جو بررسی کردند.
از شـمال غـرب کشور وارد می شوند و به طرف شرق حرکت می کنند در حرکت به طرف شرق گسترش جنوبی هم پیـدا مـی کنـد بنابراین وقتی به سواحل شرقی دریای خزر (ناحیه ٣) می رسند سرعت باد در سطح زمین کاهش یافته و فشار سطح زمین کم می شود و جهت بادها اغلب در چنین شرایطی شمال شرقی است که رطوبـت را از روی دریـای خـزر بـه منطقه می آورد، در نتیجه نواحی شـرقی دریـای خـزر (ناحیـه ٣) علـی رغـم اسـتقرار پـر فـشار در منطقـه کـه در بررسی های یک روز قبل و یک روز بعد توالی ها انجام شده است بارشی دریافت نمی کنند و یا میزان بارش بـسیار کم می شود.
این پر فشارها از قبـل از ورود به ایران بر روی کوه های قفقاز و یا دریای سیاه و شمال غربی دریای خزر مستقر هستند و از منتهی الیه شمال غربی کشور و شمال غرب دریای خزر وارد می شوند در روزهای بعدی با توجه به بزرگی و وسعت منطقه مـورد مطالعـه در بعضی موارد کل ایران را از شمال تا جنوب در بر می گیرد این سیستمها با حرکت ساعتگرد خود بر روی دریـای خزر رطوبت را از روی دریا به طرف سواحل جنوبی آن می آورند و در صورت وجود شرایط مناسب جهت صـعود در سطح ٥٠٠ هکتو پاسکال بارش های قابل توجهی را در نواحی مختلـف منطقـه مـورد مطالعـه ایجـاد مـی کننـد."