چکیده:
هستۀ اسمی بندهای موصولی توصیفی همیشه با نشـانۀ «ی » همـراه اسـت . در ایـن مقاله میکوشیم تا به کمک ملاحظات داده بنیـاد نشـان دهـیم نشـانۀ «ی » در هسـتۀ بنـدهای موصولی نه «ی » نکره است و نه «ی » نسبت ، بلکه فقط هسته نماست و جایگاهش ذیل هسـتۀ حرف تعریف است ؛ به طوریکه بند، متمم هسته نمای «ی » بوده ، بـا حـذف بنـد، هسـته نمای «ی » نیز حذف گشته ، در غیر این صورت جمله نادستوری می شود. به همین دلیل حذف بنـد موصولی توصیفی ، برخلاف بند موصولی توضـیحی ، موجـب تغییـر معنـا مـی شـود. امـا در ساخت هایی که هسته با «ی » نسبت همراه است حرکت بند موجـب نادسـتوری شـدن جملـه می شود و حذف بند به تنهایی ، بدون حذف «ی »، ساخت دستوری به دست می دهد. از طرف دیگر، «ی » هسته نما واژه بست بوده ، فاقد تکیه است ، اما «ی » نسبت پسـوندی اسـت کـه بـه پایه های مختلف می چسبد و معانی متفاوتی را می رساند و تکیه بر است . «ی » نکره نیز گرچـه با «ی » هسته نما هم آواست ، آنها ریشه های مختلف دارند و توزیع آنها نیز متفاوت است .
خلاصه ماشینی:
"ج) بند موصولی توضیحی نمی تواند با حرف تعریف معرفۀ تهی 3 یا حـرف تعریـف معرفـۀ عیان 4 به کار برود، زیرا این حروف تعریف نمی توانند با گـروه اسـمی «ی »دار کـه نشـانۀ نکـره است همراه شوند.
اگر ساخت موصولی آزاد را همانند یک گروه حرف تعریف در نظر بگیریم که بند، مـتمم هسته نمای «ی » باشد، در آن صورت هستۀ سوردار باید تمام نقـش هـایی را کـه هسـتۀ بنـد موصولی عادی ایفا میکند، داشته باشد.
۴. نتیجه گیری تحلیل داده های زبان فارسی نشان دهندٔە عـدم یکسـانی «ی » موصـولی بـا «ی » نکـره و «ی » نسبت است و مشخص میکند که گرچه هر سه هم آوا هستند، بـرخلاف نظـر آقـایی و لازار، آن چیزی که در هستۀ اسمی ساخت موصولی ظاهر می شود «ی » هسته نماست که به کمک بند موصولی و عناصری همچون واژه بسـت های موجـود در آن ، هسـته را مشـخص و محدود به مصداق خاص میکند.
ازآنجاییکه هستۀ اسمی ساخت موصولی طیف وسـیعی از اسامی عام معرفه و نکره را (مانند هرکسی ، یک مردی ، آن آقایی ، اولین چـراغ قرمـزی ) بـا میزان مشخص بودگی متفاوت در بر میگیرد، این ادعا که بند موصولی توضیحی با گروه های اسمی معرفه و جنس همراه می شود زیرا هیچ نقشی در محدودسازی مصـادیق نـدارد و بنـد موصولی توصیفی با گروه اسمی معرفه نمیآید زیرا گروه اسمی معرفه نیازی به مشـخص تـر شدن بیشتر ندارد، بی اساس است ."