چکیده:
اخلاق ناصری یکی از آثار علمی بر جای مانده از خواجه نصیرالدین طوسی در موضوع حکمت و اخلاق است که به زبان فارسی و با نثری متین و شیوا نگارش یافته و نظر اهل علم و ادب را به خود معطوف داشته و حّتی تحسین برخی از خاورشناسان بنام را برانگیخته است . محقّق طوسی در این کتاب که به طبقه نثر تعلیمی تعّلق دارد و نخستین رساله از رسالات سه گانه درخصوص اخلاقّیات است ، می کوشد با روشی منطقی به ارائه طریق در تربیت نفس پردازد و راه وصول به کمال عقلی را هموار سازد. این مقاله در پی آن است که دیدگاه خواجه نصیر به علم اخلاق و روش کار وی را در شکل گیری ساختار علمی - ادبی اخلاق ناصری مورد بررسی قرار دهد، تصویری روشن از میزان توجّه و اعتنای بزرگان دین و دانش را بدان ارائه نماید، به تبیین وصایای اخلاقی افلاطون از زبان خواجه پردازد و از تاثیر اندیشه های اخلاقی دانشمند طوس در پیدایش اخلاق ناصری سخن به میان آورد.
خلاصه ماشینی:
"نتیجه گیری : از آنچه گفته آمد، بدین نتیجه می توان دست یافت که اخلاق ناصری بهترین کتاب در علم اخلاق به زبان فارسی است و از فضل تقدم برخوردار، چه نه تنها از نظر علمی متقن و وزین و درخور ستایش است و بر مجموعه ای نفیس از مصطلحات اخلاقی اشتمال دارد و پژوهندگانی که پس از خواجه نصیر در این میدان گام نهاده اند، بدو اقتدا کرده و حاصل اندیشه پویا و رهگشای او را سرمشق کار خویش قرار داده اند، بلکه به لحاظ ادبی میراث مکتوبی است آکنده از الفاظ و ترکیبات و تعبیرات فارسی بکر و بدیع و آراسته به نثری روان و ساده و در عین حال عالمانه که ارزش آن را دوچندان می سازد.
کثرت نسخه های بر جای مانده از اخلاق ناصری که در کتابخانه های معتبر ایران و جهان وجود دارد، به انضمام شرحها و گزیده ها و ترجمه های آن که به اهتمام بزرگان علم و ادب و فرهنگ فراهم آمده است ، همگی از اهمیت و ارزش فوق العاده این اثر وزین علمی در گستره تاریخ تمدن اسلامی حکایت دارد، به ویژه که محقق طوسی برای پربار کردن اندیشه های اخلاقی در کتاب شریف اخلاق ناصری از منابع اسلامی و غیراسلامی بهره های فراوان برده است ، لیکن بدون آنکه ابتکار عمل را در تصنیف از دست داده باشد."