چکیده:
چکیده در رأس مجلس نمایندگان آمریکا، بهعنوان مجلس ملی این کشور و یکی از دو رکن کنگره، سخنگوی مجلس نمایندگان قرار دارد و در رأس مجلس شورای اسلامی ایران، رئیس مجلس. اگرچه متون اساسی و قوانین بنیادی، جایگاه ویژهای برای این دو تن تدارک ندیدهاند، با این حال، دارای نقشی انکارناپذیر هم در ساختار حکومت و هم در صحن مجالس خود هستند. بررسی مقایسهای این دو سمت حاکی از آن است که سنتهای ستبر پارلمانی و رویههای جاافتاده تاریخی، گستره وسیعی از اختیارات و صلاحیتها را برای سخنگو پدید آورده است که شاید مشابه آن را بهسختی بتوان در مجلس شورا دید. آییننامه داخلی رئیس مجلس شورای اسلامی را برای بسیاری از این قبیل اختیارات محدود ساخته و صراحتا تکلیف این مسائل را با تقسیم کار روشن ساخته است. البته باید این نکته را خاطرنشان ساخت که رئیس مجلس شورای اسلامی در قیاس با همتای خود در ایالات متحده، دارای اختیارات اداری گستردهتری است. * نویسنده مسؤول مقاله: E-mail: gorji110@yahoo.fr .
خلاصه ماشینی:
"تاریخچه از آنجا که قانون اساسی آمریکا هیچ توصیف خاصی از مقام سخنگو یـا وظـایفش بـه دست نداده، برخی از نویسندگان، احتمالی را مطرح کردهانـد کـه چنـدان بعیـد و دور از ذهن نمی نماید و آن این است که «کاربست عنوان «سخنگو» شاید ریشه در مجلس عوام بریتانیا داشته که مقام ریاست به عنوان سخنگوی ٣ صحن در نزد شاه عمل مـی کنـد» [٥، ص ٣].
در عوض سخنگویی عمدتا با افراد مختلفی که این پست را بـر عهـده داشـته انـد، اوضـاع و احوالی که در آن عمل کردهاند، تعهدات رسـمی ایـن مقـام کـه توسـط قواعـد مجلـس و قوانین موضوعه تعیین شدهاند، ویژگی خاص مجلس به عنوان یک نهاد سیاسی اساسـی و عرفها و سنت هایی که در گذر زمان تحول یافته اند، شکل گرفته است » [٥، ص ١].
در ایران نیز برای رئیس ، نمایندگی مجلـس شـرط نشـده، امـا رویـه عملـی و عـرف جاری این امر را بدیهی می انگارد؛ خاصه این که برخلاف مجلس نمایندگان که ضرورتی به اعلام کاندیداتوری وجود ندارد و هر نماینـدهای بـه هـر کسـی کـه مایـل باشـد رأی می دهد اعلام کاندیداتوری برای ریاست مجلس ایران صرفا از طریـق اداره کـل قـوانین امکانپذیر است و علی الاصول نامزد این مقام باید در هنگام رأیگیری در صحن مجلس حضور داشته باشد.
مجلس شورای اسلامی برخلاف مجلس نمایندگان آمریکا که دست سخنگو برای انتصاب تمـامی مقامـات اداری باز نیست و شماری از آنان با رأی مجلس و گاه نظر رئیس جمهور تعیین می گردنـد، در ماده ٧٣ آیین نامه مجلس شورای اسلامی آمده است : «مسـؤولیت و اختیـار کلیـه امـور ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1."