چکیده:
داستان یکی از مهمترین و تاثیرگذارترین ابزارها برای آموزش فلسفه به کودکان است. بیان غیرمستقیم از طریق داستان، ضمن تاثیر بیشتر بر مخاطب، امکان همذاتپنداری با شخصیتهای داستانی را فراهم میکند. خواندن و شنیدن داستان، سبب افزایش مهارتهای کلامی و شنیداری کودکان میشود و قدرت تخیل و تفکر آنها را پرورش میدهد. در نوشتار پیشرو که حاصل پژوهشی کتابخانهیی و اسنادی در مورد نقش و کاربرد داستان در برنامه فلسفه برای کودکان است، انواع داستان، ویژگیها، اهداف و تفاوت داستان فلسفی با داستانهای معمولی بیان شده است. داستانهای مورد استفاده در این برنامه بطور کلی به دو دسته تقسیم میشوند؛ علاوه بر داستانهای تالیفی که صرفا به همین منظور به رشته تحریر درآمدهاند، هر داستان دیگری (مانند داستانهای کودک، عامیانه و آثار ادبی) نیز بشرط برخورداری از ویژگیهای داستانهای فلسفی مانند مقبولیت ادبی، روانشناختی و عقلانی، قابلیت کندوکاو، میزان بالای گفتگو، خیالانگیزی و غیره قابل استفاده در این برنامه است. علاوه بر محتوای داستان، سوالاتی که در انتهای هر داستان طرح میشوند نیز میتوانند باعث جهتدهی فکری کودکان گردند و آنها را به تفکر و تعمق بیشتر وادارند.
خلاصه ماشینی:
در نوشتار پیشرو که حاصل پژوهشی کتابخانهیی و اسنادی در مورد نقش و کاربرد داستان در برنامه فلسفه برای کودکان است، انواع داستان، ویژگیها، اهداف و تفاوت داستان فلسفی با داستانهای معمولی بیان شده است.
( 129 ) ادبیات داستانی، علاوه بر اینکه میتواند محرکی برای پیشرفت سطح سواد و مهارتهای فکری دانشآموزان باشد و توانایی خواندن و نوشتن آنها را تقویت کند، با فضاسازیهای متعدد و متفاوتی که فراهم میکند، به کودک این امکان را میدهد که از طریق همذاتپنداری و قرینهسازی، فعالانه با قهرمانان داستان همراه شود، خود را بجای آنها بگذارد، درگیر چالشها شود، به پرسشهای طرح شده در متن داستان پاسخ دهد، پاسخهای خود را با آنچه در متن اتفاق میافتد مقایسه کند، تصمیم بگیرد، سرزنش یا تحسین کند و در این فرایند، مهارتهای تفکر فلسفی خود را نقد، تأیید یا تعمیق کند و معانی و مضامین فلسفی نهفتة داستان را هرچه بهتر و عمیقتر جستجو نماید.
بعلاوه، داستانهایی که صرفا با هدف آموزش فلسفه نوشته شدهاند، عناصر لازم را ندارند و سعی دارند با معیارهای از پیشتعیینشده مسائل اخلاقی و فلسفی را به کودکان آموزش دهند، درحالیکه بسیاری از داستانهایی که برای کودکان تدوین شدهاند، نه تنها میتوانند به بالا بردن تفکر کودک کمک نمایند بلکه درونمایة آنها بشکلی طبیعی، روند خود را طی میکند و میتوانند در تعامل با بزرگسالان، منبع آموزشی خوبی باشند.