چکیده:
تاکنون مصرف انرژی در ایران به دلیل در اختیار داشتن منابع ارزان انرژی و تخصیص یارانههای حمایتی از سوی دولت در مقایسه با استانداردهای جهانی بالا بوده است. بدون شک حذف یارانههای انرژی برای تخصیص بهینه منابع پایان پذیر از مهمترین اقداماتی است که باید در اقتصاد ایران انجام شود. هدف این تحقیق بررسی آثار حذف یارانههای انرژی بر متغیرهای اقتصادی کلان همانند رشد اقتصادی و مصرف فرآوردههای انرژیبنزین و نفت گاز با استفاده از مدل اقتصاد سنجی VAR(روش خودرگرسیون برداری) است. برای این منظور کوشش میشود تا صحت فرضیههای تحقیق به شرح زیر ارزیابی گردد: 1- یارانهها علت گرنجری رشد تولید ناخالص ملی واقعی است. 2- حذف یارانهها موجب کاهش تولید میشود. 3- تأثیر حذف یارانه بر تولید بیشتر از 2 دوره به طول میانجامد. جامعه آماری در این تحقیق، اقتصاد ایران در طول سالهای پرداخت یارانه و نمونه مورد بررسی از سال 1356 تا 1387 است. متغیرهای مورد بررسی در این مطالعه شامل قیمت واقعی بنزین، قیمت واقعی نفت گاز، مصرف واقعی بنزین، مصرف واقعی نفت گاز و تولید ناخالص ملی واقعی و یک متغیر مجازی وارد شده از سال 1365 و در دوره جنگ ایران و عراق است. نتیجه این مطالعه نشان میدهد که در صورتی که افزایش قیمت بنزین و نفت گاز موجب کاهش مصرف این دو فرآورده نفتی شود، رشد تولید ناخالص ملی کمتر خواهد شد، ولی اگر مصرف بنزین و نفت گاز کاهش نیابد، آن بر رشد تولید اثر نخواهد گذاشت. لازم به ذکر است که عدم واکنش مصرف کنندگان نسبت به افزایش قیمت این دو فرآورده میتواند تحت شرایط مختلفی در اقتصاد اتفاق بیفتد.
خلاصه ماشینی:
هدف اين تحقيق بررسي آثار حذف يارانه هاي انرژي بر متغيرهاي اقتصادي کلان همانند رشد اقتصادي و مصرف فرآوردههاي انرژي بنزين و نفت گاز با استفاده از مدل اقتصاد سنجي VAR (روش خودرگرسيون برداري) است .
با وجود قابل دفاع بودن برخي اهداف براي وضع يارانه ها همچون فراهم کردن دسترسي همه گروههاي درآمدي به انرژي، تجربه کشورهاي مختلف جهان و نظريه اقتصادي نشان ميدهد که معمولا يارانه ها ابزار مناسبي براي دستيابي به اين اهداف نيستند و وضع يارانه ها مشکلات بيش تري را ايجاد ميکنند که حتي گاهي با اهداف اوليه (مانند هدف کاهش نابرابري) در تضاد هستند؛ مشکلاتي از قبيل ناکارايي در تخصيص منابع به صورت توليد و مصرف ناکاراي انرژي، عدم توازن بودجه دولت و تراز تجاري انرژي، باز توزيع منابع و نفع بيشتر گروههاي پردرآمد از جمله اين مشکلات هستند.
(همان) ٢- مطالعات انجام شده در اين بخش مطالعات انجام شده داخلي و خارجي در زمينه اثر افزايش قيمت هاي انرژي يا به عبارتي حذف يارانه هاي انرژي بر متغيرهاي اقتصاد کلان همانند رشد اقتصادي به اختصار بيان مي شود.
بررسي انجام شده در منابع داخلي نشان مي دهد که مطالعه خاصي در زمينه رابطه بين حذف يارانه هاي انرژي و کاهش رشد اقتصادي انجام نشده است .
نمودارهاي زير نشان ميدهد افزايش قيمت بنزين و نفت گاز و به عبارتي ديگر، حذف يارانه هاي اين دو فرآورده تاثيري بر رشد توليد ناخالص ملي ندارد، زيرا مشاهده ميشود اثر اين شوک روي متغيرهاي سيستم بر روي خط صفر قرار دارد و تاثيري مشاهده نميشود.