چکیده:
»عصمــت امام « یکی از مهم ترین مباحث کلامی اســت که از دیربــاز تاکنون در میراث کلامی امامیه ذیل شــرایط امامت واکاوی شــده اســت ؛ لیکن استنادات متکلمان در این باب علاوه بر استنادات روایی و عقلی ، بیشتر در ارتباط با آیاتی چون آیات تطهیر، اولــی الامر و آیاتی ازاین دســت بوده اســت ؛ حال آنکه در قصص قــرآن کریم آیاتی وجود دارد کــه دســته ای از آن هــا، بــر عصمت امــام دلالــت دارد و گروهی دیگر به خاســتگاه عصمــت امام اشــاره میکند که هر دو دســته ، کمتر مورد اســتناد متکلمــان امامی قرار گرفته است . در این نوشتار تلاش شده است بر پایة روش توصیفی _ تحلیلی ، ظرفیت قابل توجه این دســت از آیات قصص در موضوع عصمت امام ، معرفی و تبیین شــود. بــرای ایــن منظــور، مقالــه در دو بخــش ادلة عصمــت امام و خاســتگاه عصمــت امام سامان یافته است .
خلاصه ماشینی:
"افزون بــر اینکه اگر قــرار بــود امامــت منوط به مقام نبوت باشــد، خداونــد می فرمود: »لاینــال عهدی الا الانبیاء« یا »ینال عهدی إلی النبیین « چهــارم :اگــر گفتــه شــود »عهــد مــن به انبیــاء می رســد« منطبــق با جملــة »عهــد من به ظالمــان نمی رســد« اســت ، میگوییم اصلا ایــن دو با هم منطبق نیســتند؛ زیرا نفی ظلــم ، همــان عصمت اســت و معصوم اعم از نبی اســت ؛ زیرا هــر پیامبری معصوم اســت امــا هــر معصومی لزوما پیامبر نیســت ؛ مثــلا ملائکه و یا حضــرت مریم باآنکه معصوم اند،١ ولی نبی نیستند.
در پاسخ به این شبهه باید گفت : اول : در اینکـــه حضـــرت ابراهیـــم ، اســـحاق و یعقـــوب ؟ نبـــی بوده انـــد و ســـپس بـــه امامــت رســیده اند،٣ هیچ ـ شـکی نیـس ت ؛ امـا ایـن واقعـیت بـه ایـن معـنا نیـست کــه لازمــة امــام شــدن نبــی بــودن اســت ؛ درواقــع آیــه هیــچ اشــاره ای بــه ایــن لــزوم نـــدارد، زیـــرا مثـــلا آیـــه نفرمـــود: »چـــون نبـــی بوده انـــد بـــه امامـــت رســـیده اند« و هیـــچ آیـــه ای نداریـــم کـــه در آن تصریـــح شـــده باشـــد هـــر کـــه امـــام می شـــود، بایـــد پیـــش از آن نبــی بــوده باشــد.
افــزون بــر آنچــه در ایــن بــاب بیــان شــد، گفتنی اســت حــال که تصــدی مقــام امامت منــوط بــه وجود عصمت در شــخص امام اســت و با توجــه به اینکه پی بــردن به ملکة عصمت ، از عهدٔە کســی به جز خداوند متعال ســاخته نیست ، معرفی معصوم تنها از ناحیــة خداوند متعال تحقق می یابد؛ حتی پیامبران الهی که در دوران حیات خویش ســفارش بســیاری بر مسئلة وصایت داشته اند، از ناحیة خداوند مأمور به معرفی وصی به مردم بوده اند."