چکیده:
امروزه زبالهپراکنی به عنوان یکی از مهمترین مسائل زیستمحیطی، اجتماعی و زیباشناسی در سراسر جهان مطرح است. زبالهپراکنی مصداقی است از بینظمی اجتماعیشهروندان، در حوزهی شهروندی محیط زیست که موجب تشدید مسائل مربوط به زباله در فضاهای شهری و عمومی شده است. به همین خاطر، هدف تحقیق حاضر بررسی جامعهشناختی زبالهپراکنی در بین گردشگران استان مازندران و عوامل مؤثر بر آن، با رویکردی تلفیقی است. روش تحقیق از نوع پیمایشی و ابزار سنجش آن پرسشنامهی محققساخته است. جامعهی آماری شامل کلیهی گردشگرانی داخلی است که در تابستان 1393 وارد استان مازندران شدهاند. حجم نمونهی آماری بر اساس فرمول کوکران تعداد 385 نفر برآورد شده است. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه، به طور تصادفی (نمونهی در دسترس) در بین گردشگران کنار ساحل، پارکهای جنگلی استان مازندران جمعآوری گردید. در این تحقیق نظریهی تلفیقی تری اندیس در مورد رفتار (TIB) به عنوان چارچوب نظری است. نتایج تحقیق نشان داد که رفتار زبالهپراکنی با متغیرهایی چون نگرش زیستمحیطی، ضعف هنجاری، عدم احساس مسئولیت، احساس منفی نسبت به زباله، زبالهپراکنی از دیگران، عادت، گمنامی، فقدان خدمات رابطهی معناداری دارد. نتیجه آزمون مدل ساختاری نشان میدهد که متغیرهای فوق توانستند 37 درصد از تغییرات رفتار زبالهپراکنی را تبیین کنند.
خلاصه ماشینی:
2 Social Disorder 3 Environmental Citizenship 4 Macgregor 5 Non-humans 6 steward 7 Green 8 finnie 9 Clark 10 Burgess 11 Geller 12 Schultz است که وجود و تجمع زباله در فضاهای عمومی یک مسئله ی زیست محیطی و انسانی کاملا شناخته شده ای است (کادنا١ و همکاران ،٢٠١٢: ١٧٣٤) که علاوه بر مسائل زیباییشناختی محیط ، تهدید بهداشت و سلامتی روحی، روانی و جسمی شهروندان (عرفات ٢ و همکاران ،٢٠٠٧؛ ارمیتج ٢٠٠٠،٣)، هزینه های اقتصادی (کیهانیان ٤ و همکاران ،٢٠٠٨)، موجب نقض هنجار اجتماعی میگردد و به عنوان بخشی از آسیب شهری بر میزان جرم نیز تأثیر گذار است .
شرایط تسهیل کننده شرایط تسهیل کننده به حضور وغیاب شرایطی اشاره داردکه اجرای یک رفتار مشخص را آسان میکند در واقع ممکن است فرد قصد انجام رفتاری را داشته باشد که شرایط و محیط زیست ازآن حمایت کند و یا مانع آن رفتارشود(تری اندیس ،١٩٧٧) در این تحقیق شرایط تسهیل کننده در زمینه ی رفتار زباله پراکنی از طریق شاخصه هایی چون فقدان خدمات مربوط به دفع مناسب زباله ، موقعیت یا مکان های ناشناس (ناشناخته )، با ١٠گویه مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفته است .
طبق نتایج حاصل از تحقیق بین نگرش نسبت به زباله پراکنی که خود از سه بعد ارزیابی منفی فرد از زباله پراکنی ، ارزش های محیط زیست گرایانه ی ضعیف ، عدم آگاهی از خطرات زیست محیطی ساخته شده است با زباله پراکنی رابطه معناداری وجود دارد.