چکیده:
زمینه ها و عوامل ایجاد نوع ادبی داستان نویسی معاصر در ادبیات عرب و فارسی بسیار نزدیک و شبیه به هم است ؛ بویژه اینکه در هر دو زبان ، داستان برگرفته از الگوهای داستان نویسی غرب است ؛ یعنی شباهت ها سبب شده است که بسیاری از محققان ، شیوة داستان نویسی یکی از این دو را متاثر از دیگری بدانند؛ هرچند تاثیر را نمی توان انکار کرد. در این مقاله شباهت ها و احیانا تاثیر و تاثر دو داستان کوتاه رجل سیاسی جمالزاده وحجاب منفلوطی از یکدیگر نشان داده شد. برای نقد و بررسی دقیق تر، عناصر داستانی دو اثر را ابتدا جداگانه تجزیه و تحلیل و معرفی کرده ایم و سپس به مقایسه عناصرداستانی دو نوشته پرداخته ایم . نویسندگان این دو اثر با نگاه انتقادی به جامعه زمان خویش نگریسته اند. از این رو، بررسی این دو داستان خصوصا درونمایه آن ها میتواند به ما در شناخت جامعه و محیط اجتماعی عصر نویسندگان کمک کند.
خلاصه ماشینی:
"٢-١پیشینۀ تحقیق دربارة منفلوطی و آثار او تاکنون چند مقاله و یک پایان نامه با عنوان «بررسی افکار و آثار و احوال مصطفی لطفی المنفلوطی» انجام شده است و در آثار جمال زاده نیز البته پژوهش هایی گسترده در نقد، بررسی و حتی تطبیق با نویسندگان دیگر ایرانی و یا غیرایرانی صورت گرفته است ؛ اما تا به حال در خصوص موضوع مورد نظر (تطبیق عناصر داستان در دو داستان کوتاه «حجاب » و «رجل سیاسی» خصوصا به شیوة مقاله حاضر، تحقیقی انجام نشده است .
» (به نقل از بهارلو، ١٣٧٥ش :٦٧) نویسنده ممکن است برای شخصیت پردازی در داستان از چند شیوه استفاده کند: الف ) شرح و تفسیر نویسنده : ارائه صریح شخصیت ها با یاری گرفتن از شرح و توضیح مستقیم ، به عبارت دیگر نویسنده با شرح و تحلیل رفتار و اعمال و افکار شخصیت ها، آدم های داستانش را به خواننده معرفی میکند یا از زاویه دید فردی که داستان ، خصوصیت ها و خصلت - های شخصیت های دیگر داستان توضیح میدهد و اعمال آن ها مورد تفسیر و تعبیر قرار میگیرد.
در حقیقت مشکل جمال زاده این است که آدم های داستان هایش را از لحاظ عینی و بیرونی در متن روابط طبیعی و اجتماعی خودشان نمیتواند خلق کند و هر اتفاقی یا گرایشی که دارند، چنان تعبیر میشود که گویی نتیجۀ مستقیم اعمال خود آن هاست ؛ بیآنکه جامعه سهمی در حرکات و سکنات و نیک و بد اعمال داشته باشد."