چکیده:
بدعت حکمی است که به دین افزوده و یا از آن کاسته شود، بدون اینکه مستندی از کتاب یا سنت داشته باشد. خداوند متعال دین خود را کامل و بیهیچ گونه کاستی به آدمیان هدیه فرموده است و جایی برای افزودن یا کاستن در آن نگذاشته است و اعلام فرموده که دین خالص تنها از آن خداست و تنها همان را میپذیرد. با این همه، همواره کسانی بودهاند که آگاهانه یا ناآگاهانه آنچه را در دین نبوده است، به آن نسبت دادهاند و در دین بدعت گذاشتهاند. این مقاله ضمن معناشناسی بدعت به ابعاد مختلف آن مانند عوامل پیدایش بدعت، مصادیق بدعت و ... با استفاده از روش تفسیر موضوعی و تحلیل محتوای کیفی پرداخته است. حقیقت بدعت را سه مطلب تشکیل میدهد: 1ـ دستکاری در امور دینی، اعم از اصول و فروع با افزودن و کاستن. 2ـ گستردن آن در میان مردم. 3ـ نبود دلیل خاص یا عام بر کاری که به دین نسبت داده شده است. از این بیان روشن میشود که هر گونه نوآوری که در آن، این عناصر سهگانه وجود داشته باشد، بدعت است و در صورت نبود یک یا همگی آنها، از قلمرو بدعت خارج است. برای مواجهه با بدعتها، اولین گام آگاه ساختن مردم از حقیقت دین، دومین گام، جلوگیری از تقلید کورکورانه و سومین گام، برائت از بدعتگذاران است. پیریزی نظام امر به معروف و نهی از منکر نیز کمک خواهد کرد که بدعتها شناخته گردد و جلوی اجرای آن در جامعه گرفته شود.
خلاصه ماشینی:
"/ خداوند در آیۀ ١٠٣ سورة مائده در این باره میفرماید: ما جعل الله من بحیرة ولا سآئبۀ ولا وصیلۀ ولا حام ولکن الذین کفروا یفترون علی الله الکـذب وأکثـرهم لا یعقلـون : خداوند هیچ گونه «بحیره »، «سائبه »، «وصیله » و «حام » قرار نداده است [اشاره به چهـار نـوع از حیوانات اهلی است که در زمان جاهلیت ، استفاده از آنها را به عللی حرام مـیدانسـتند و در اسلام این بدعت ممنوع شد]، ولی کسانی که کافر شدند، بر خدا دروغ میبندند؛ و بیشتر آنهـا نمیفهمند!
(133 ٤ـ عوامل پیدایش بدعت عواملی که باعث به وجود آمدن بدعت میشود، عبارت است از: ٤ـ١) جهل و نادانی مردم / خداوند در آیۀ ١٠٣ سورة مائده میفرماید: ما جعل الله من بحیرة ولا سآئبۀ ولا وصیلۀ ولا حام ولکن الذین کفروا یفترون علی الله الکذب وأکثرهم لا یعقلون : خداونـد هـیچ گونه «بحیره »، «سائبه » و «وصیله » و «حام » قرار نداده است ، ولی کسانی که کافر شـدند، بـر خدا دروغ میبندند؛ و بیشتر آنها نمیفهمند!
خداونـد در آیـۀ ١٩ آل عمـران میفرمایـد: إن الدین عند الله الإسلام وما اختلف الذین أوتوا الکتاب إلا من بعـد مـا جاءهم العلم بغیا بینهم ومن یکفر بآیات الله فإن الله سریع الحساب : دیـن نـزد خـدا، اسلام (و تسلیم بودن در برابر حـق ) اسـت و کسـانی کـه کتـاب آسـمانی بـه آنـان داده شـد، اختلافی (در آن ) ایجاد نکردند، مگر بعد از آگاهی و علم ، آن هم به سبب ظلم و ستم در میـان خود و هر کس به آیات خدا کفر ورزد، (خدا به حساب او میرسد؛ زیرا) خداوند سریع الحسـاب / است ."