چکیده:
ارزیابی نقش خیلی مهمی در فرایند برنامه ریزی و میزان موفقیت طرح ها با هدف تامین رفاه اجتماعی و توسعه پایدار دارد. تکنیک ها و معیارهای مختلفی برای ارزیابی وجود دارد. در این مطالعه سعی می شود تکنیک های ارزیابی کاربری اراضی شهری به صورت خلاصه معرفی و کاربری های آموزشی شهر شاهرود با استفاده از GIS مورد ارزیابی قرار گیرد. الگوهای مکان یابی و توزیع فضایی مکان های آموزشی محور اصلی این مطالعه است. یافته های تحقیق حاضر نشان می دهد که فضاهای آموزشی شاهرود برای هر سه مقطع از نظر ارزیابی کمی دارای وضعیت مناسب می باشد، به گونه ای که با توجه به سرانه پیشنهادی ایران برای فضاهای آموزشی 13/74 درصد ابتدایی ها، 92/76 درصد راهنمایی ها، 7/64 درصد دبیرستان ها سرانه ای برابر یا بیشتر از سطح سرانه استاندارد پیشنهادی ایران داشته اند و همچنین درصدهای یاد شده نسبت به سرانه های طرح تفصیلی شهر شاهرود حتی میزان بیشتری را نشان می دهد. در ارزیابی کمی با معیار پراکنش فضاهای آموزشی نسبت به تعداد خانوارها در سطح محلات و ناحیه، عدم توزیع مناسب و تجمع فضاهای آموزشی در مرکز شهر دیده می شود. از 29 محله شاهرود، 24 محله تعداد کمتر از میزان استاندارد مدرسه ابتدایی دارند و تعداد محلاتی که استاندارد موجود برای مدارس راهنمایی در آن وجود ندارد، 12 محله از 18 محله می باشد. برای دبیرستان ها نیز از 7 ناحیه موجود 5 ناحیه دارای فضاهای آموزشی کمتر از استاندارد می باشد. در ارزیابی کیفی براساس ماتریس سازگاری و مطلوبیت، مدارس ابتدایی دارای وضعیت نامطلوبی می باشند به صورتی که 53/61 مدارس ابتدایی در وضعیت نسبتا ناسازگار هستند، مدارس راهنمایی دارای وضعیت بی تفاوت (77/52 درصد بی تفاوت) و دبیرستان ها دارای وضعیت مناسب هستند (با قرار داشتن 61/51 درصد از مکان های آموزشی در وضعیت نسبتا سازگار). از نظر مطلوبیت قرارگیری مکان های آموزشی بر روی شیب ها وضعیت مناسب را نشان می دهد و فقط به ترتیب 56/2 درصد ابتدایی ها، 77/2 درصد راهنمایی ها، 22/3 درصد دبیرستان ها بر روی شیب نسبتا نامطلوب قرار دارند و از نظر شعاع دسترسی مدارس ابتدایی دارای وضعیت نامناسب، مدارس راهنمایی و دبیرستان ها داری وضعیت مناسب هستند. نتایج کلی نشان می دهد که لازم است فضاهای آموزشی به منظور تامین دسترسی و فرصت های مناسب مجددا ساماندهی شوند.
Evaluation plays an important role in the planning process and in the degree of success of any program aimed towards social welfare and sustainable development. There are different techniques and criteria for evaluation. Attempts are made in this study to summarize related techniques in land use planning and evaluated educational land use
patterns in the city of Shahroud using GIS. Locational paterns and spatial distribution of educational places in the city are main focuses of the study. Results of this research show suitable condition on basis of quantitative evaluation for three sections (primary، guidance and high schools). As there are more than per capita that use for training spaces (74.13، 76.92، 64.7 for primary، guidance and high schools، respectively)، these values are greater than the per capita that are in Shahroud comprehensive plan. In quality evaluation basis on distribution of training space ratio to household in sector and area we
identified unsuitable distribution as most of training spaces have been gathered in city center. 24 out of 29 sectors and 12 out of 18 sectors do not have the standards of training spaces for primary and guidance schools respectively. 5 out of 7 areas have lower standard values for high school training spaces. In quality evaluation basis on compatibility and desirability the matrixes are unfavorable (61.53 % in discordant conditional) indifferent (52.77 %) and proper (51.61% in rather compatible) for primary، guidance and high schools. On the basis of favorable training spaces they have suitable conditions but only 2.56%، 2.77% and 3.22% of them have an unfavorable space for primary، guidance and high schools training spaces. And on the basisof access radius، primary schools have unsuitable، and guidance and high school suitable condition. The findings indicate that there is a need for rearrangement of educational land uses to provide equal
opportunity and access for all.