چکیده:
مطالعه تکتونیک فعال از نظر ارزیابی خطر زمین لرزه در نقاط مختلف اهمیت دارد، مخصوصا در نواحی ای که میزان فعالیت تکتونیکی در هولوسن و پلئیستوسن نسبات زیاد بوده است . هدف پژوهش حاضر، مقایسه فعالیت های تکتونیکی حوضه های شمالی و شرقی کوه سهند از طریق تحلیل های مورفومتری می باشد. شاخص های مورد استفاده در این پژوهش ، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf)، سینوسی جبهه کوهستان (Smf)، شیب طولی رودخانه (Sl)، عدم تقارن حوضه زهکشی (Af)، انتگرال هیپسومتری (Hi)، شکل حوضه زهکشی (Bs) می باشند. نتایج حاصل از تحلیل های مورفومتری ، به صورت شاخص نسبی فعالیت های تکتونیکی (Iat) بیان شده است . این شاخص فعالیت های زمین ساختی یک منطقه را در چهار طبقه فعالیت کم ، متوسط ، زیاد و بسیار زیاد نشان می دهد. برای برآورد تکتونیک فعال از نقشه های توپوگرافی (٢٥٠٠٠٠: ١ و ٥٠٠٠٠: ١) و نقشه های زمین شناسی (١٠٠٠٠: ١ و ٢٥٠٠٠٠: ١) منطقه مورد مطالعه استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که در حوضه های مورد مطالعه کوه سهند، حوضه های آبریز سعیدآبادچای ، کلقان چای و آلمالوچای به طور نسبی دارای فعالیت های تکتونیکی زیاد هستند و حوضه های اوجان چای ، اسب آبادچای و قرنقوچای ، حرکات تکتونیکی متوسط دارند. فعالیت تکتونیکی حوضه های شمالی متاثر از گسل تبریز می باشد و حوضه های شرقی از گسل های فرعی منطقه تاثیر می پذیرند.
خلاصه ماشینی:
"نتایج این مطالعه نشان می دهد که در حوضه های مورد مطالعه کوه سهند، حوضه های آبریز سعیدآبادچای ، کلقان چای و آلمالوچای به طور نسبی دارای فعالیت های تکتونیکی زیاد هستند و حوضه های اوجان چای ، اسب آبادچای و قرنقوچای ، حرکات تکتونیکی متوسط دارند.
مشخصات منطقه مورد مطالعه از قلل کوه سهند رودخانه های بزرگ و کوچک زیادی جاری می شوند که در دامنه های شمالی و شرقی آن برخی از آنها مانند سعیدآبادچای ، اوجان چای و اسب آبادچای با شاخه های فرعی متعدد به حوضه آبریز آجی چای ملحق می شوند و تعدادی دیگر مانند قرنقوچای (با شاخه های فرعی کلقان چای ، آلمالوچای ) از رودخانه های حوضه آبریز قزل اوزن می باشند (شکل ١).
/ / / / / / / / / / / / / / / / / / N شکل ٢- گسل های بنیادی در ناحیه تبریز- ارومیه (زارع ، ١٣٨٠، ٤٧) جدول ١- شاخص های مورد استفاده برای ارزیابی تکتونیک فعال در حوضه های شرقی کوه سهند (١٦٥ ,٢٠٠٨ ,Hamdoini et al) شاخص ها معادله اجزا معادله روش اندازه گیری آستانه ها شاخص سینوسی جبهه کوهستان ٥ (Smf) Smf= Lmf .
32 1 ارزیابی نسبی فعالیت های تکتونیکی در حوضه های شمالی و شرقی کوهستان سهند با محاسبه شاخص های ژئومورفیک در منطقه و برآورد شاخص Iat میزان نسبی تکتونیک فعال در حوضه های مورد مطالعه کوه سهند مشخص شد (جدول ٨)."