چکیده:
در نظام فکری و اعتقادی شیعه ، مسئله جانشینی امام علـی ع بـه عنـوان امام جامعه با هدف هدایت دینی و سیاسی مـردم ، امـری الهـی و وصـایت پیامبر اکرم ص بر آن در روز غدیرخم امری قطعی و متـواتر اسـت . برخـی مورخان در ثبت گزارش های جزئی واقعه غدیر اهتمام داشته و برخی دیگر آن را به صورت کلی نقل کرده اند. ازجمله امور جزئی ایـن واقعـه ، جمعیـت حاضر در روز غدیر و یا جمعیت همراه پیـامبر در سـفر از مدینـه بـه مکـه است که مورخان و محدثان در آن اخـتلاف نظـر دارنـد. ازایـن روی ، منـابع روایی و تاریخی فریقین درباره تعداد جمعیت حاضر در این رویـداد مهـم و تاریخی اقوال و روایات متفاوتی را نقل کـرده انـد. ایـن اخـتلاف نظـر قابـل بررسی است تا روشن شود کدام گزارش صحیح به نظر می رسد. اهمیت این موضوع به علت تبیین دقیق تر جزئیات مسئله ، روشـن شـدن تـواتر خبـر و اعلان و ابلاغ آن است تا بعـدها کسـی منکـر آن نشـود. بنـابراین در ایـن نوشتار تلاش بر آن است تا با ملاحظه شواهد و قراین ، با روش توصـیفی و تحلیلی ، جمعیت حاضر در غدیرخم از نگاه فریقین بررسی شود.
خلاصه ماشینی:
"در مجموع میتوان گفت علاوه بر ضعف سند این دو روایت و عدم شهرت نسبت به اقـوال دیگر، با توجه به فراخوانی رسول خداص از مردم برای حضور در سفر معنوی حـج ، حضـور جمعیـت مدینه و اطراف آن و تعداد جمعیت سپاه اسلام در آن زمان و ملحق شدن یاران امام علـیع کـه از یمن به مکه آمده بودند، این قول قابل پذیرش نیست .
ثانیا، فاصله مکه تا جحفه زیاد است و بر فرض که مردم قصد بدرقه رسول خداص را داشته انـد، مشایعت کردن تا حدود ١٨٠ کیلومتر برای آنان بسیار بعید است ؛ نیز اگر قرار باشد جمعیتی را به ایـن مقدار اضافه کنیم ، باید جمعیت همراه امام علی ع را که از یمن به حج آمده بودند و قصـد بازگشـت به مدینه داشتند را یادآوری میکرد؛ حال آنکه هـیچ اشـارهای بـه ایـن جمعیـت نشـده اسـت و ایـن برای یک راوی که جمعیت دقیق مکه و مدینه را ثبت کرده و به این امر اشاره نکرده اسـت ، اشـکال بزرگی است .
نیز قابل ذکر است که این روایت در تعارض با روایات دیگری اسـت کـه بـیش از ایـن مقدار جمعیت نقل کردهاند؛ چنانکه ابن کثیر در البدایة و النهایة و برخـی دیگـر از منـابع اهـل سـنت ، 3 جمعیت حاضر در حج ، از زنان و مردان و صحابه همراه رسول خداص را چهل هزار نفر نقل کردهاند، میتوان گفت جمعیت غدیرخم قابل توجه بوده و اعداد زیر چهل هزار قابل پذیرش نیست ."