چکیده:
هدف : هدف از این پژوهش شناسایی انواع جعل و تزویر در نسخه های خطـی بـه جهـت افزایش آگاهی و شناخت دربارة این نسخه ها و ایجاد زمینه ای مناسب بـرای پژوهشـهای نسخه شناسی است . روش شناسی: در این پژوهش از روش کتابخانه ای به منظور مطالعۀ پژوهشهای پیشین و روش میدانی برای شناسایی نمونه های مستند از جعل و تزویر در نسخه های خطی استفاده شده است . یافته ها: جعل و تزویر در نسخه های خطی به سه دستۀ ساخت کامل نسخه (کتابسازی)، جعل و تزویر در محتوای علمی (متن ) و جعل و تزویر در عناصر مادی نسخه تقسیم می شود. روشهای جعل و تزویر در هر یک از این انواع با توجه به نوع نسخه (نسخه های هنری یا متنی) متفاوت است . جاعلان نسخه های خطی، اغلب افرادی فرهنگی و آشنا با نسخه ها بوده اند کـه بـه نـوعی بـا نسخه ها ارتباط داشته اند و به جهت سودجویی مادی یا معنوی اقدام به این امر مینمودند. نتیجه گیری: بر اساس یافته های پژوهش ، جعل و تزویر در عناصر مادی نسخه ها توسط افراد گوناگون و معمولا در زمانی طولانی پس از ساخت نسخه اجرا مـیشـو ؛ بنـابراین ، رواج آن از سایر انواع جعل و تزویر بیشتر است . جعل و تزویر در انجامۀ نسخه ها به ویـژه تغییر تاریخ نسخه (به جهت کهنه نمایی) از شیوع بالاتری برخوردار است .
The purpose of this research is to identify types of forgery and deception in manuscripts with a view to enhancing researchers’ insight and sense of recognition concerning manuscripts, helping towards the creation of an appropriate basis for textological studies.
The methodology adopted in this research is initially library- based in order to examine previous researches; then we switch to a field-work method for identifying documented examples of forgery and fraudulence.
According to the data collected, forgery and fraudulence in manuscripts can be divided into three categories: complete book- forging (ketab-sazi); forgery and fraudulence in the content of the text; and forgery and fraudulence in the physical elements of the manuscript. Methods of forgery and fraudulence in each of these categories differ depending on the kind of the manuscript (either normal non-illustrated texts or artistic ones).
Book counterfeiting is often executed by educated people, well acquainted with manuscripts, committing this unethical act for either monitory or non-monitory gains.
Our findings indicate that forgery and fraudulence in the physical elements of manuscripts is committed by different individuals, normally executed a long time after the making of the manuscript. Therefore, the frequency of this kind of forgery is more common. Forgery and fraudulence in the colophon of manuscripts, especially change of the copying date (thus, making it appear older) is more widespread.
خلاصه ماشینی:
"پیشینه ی پژوهش پژوهشهای انجام شده در این زمینه را می توان بـه دو بخـش تقسـیم نمـود: بخـش نخست ، پژوهشهایی که در زمینة تاریخچة جعل و انواع آن در نسخه های خطی بوده و اغلب در میان دیگر پژوهشها نهفته است و بخش دوم ، بررسی نمونه های نسخه هـا و دستنوشته های جعلی که کارشناسـان نسـخه شـناس آنهـا را شناسـایی و معرفـی کرده اند.
پاسخ پرسش سوم پرسش سوم : «جعل و تزویر بیشتر در کدام بخـش از نسـخه هـای خطـی صـورت می گیرد؟» از بررسی نمونه های مستند نسخه های جعلی مشخص می شود، جعل و تزویـر در انجامة نسخه های خطی بیشتر از دیگر بخشها رواج دارد و در اغلب موارد با دستبرد و تغییر در تاریخ نسخه های خطی به قصد کهنه کردن آنها همراه است .
به این منظور، میتوان گفت انواع جعل و تزویر در نسخه های خطی به سه دسته تقسیم مـیشـوند: ساخت کامل نسخه ها؛ جعل در محتوای علمی (متن ) نسـخه هـا، کـه از رواج نسـبتا زیادی برخوردار است و اغلب آن را کاتبان انجام میدهنـد؛ البتـه ایـن امـر بعـد از ساخت نسخه نیز با جابه جایی اوراق و حذف کردن یا افزودن برخـی اوراق ممکـن است ؛ جعل در عناصر مادی نسخه ها، که آن را در حین کتابت یا پـس از کتابـت و افراد گوناگون اجرا می کنند، این نوع از جعل با انواع روشهای محو کردن ، تراشیدن ، خراشیدن ، سیاه کردن ، قلم بردن ، الحاق یا حذف همراه است ."