چکیده:
مقدمه : امروزه شهرنشینی به شکل غالب و قطعی زندگی انسان ها بدل شده است . وجود برخی از آسیب ها و مشکلات اجتماعی ـ فرهنگی در شهرهای ما تا حدی بالاتر از استانداردهای جهانی است و این امر نه فقط اسباب ناراحتی و عدم آسایش شهروندان در کوتاه مدت است ، بلکه میتواند در درازمدت بر روند توسعه عمومی کشور و حتی بر سیاست های کلان اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و... نیز تاثیر منفی بر جای بگذارد. اهمیت اخلاق و حقوق شهروندی به اندازه ای است که رابطه نزدیکی با جایگاه حاکمیت پیدا میکند و حتی برخی از کارشناسان بر این باورند که اگر در جامعه ای حقوق و اخلاق شهروندان نهادینه نشده باشد، رابطه مردم و حاکمیت دچار تزلزل میشود. با توجه به این نکات ، ایجاد و نهادینه کردن اخلاق و حقوق شهروندی برای ما ضرورتی اساسی است . لذا هدف از این پژوهش بررسی میزان آگاهی شهروندان از حقوق ، تعهدات و اخلاق شهروندی و همچنین انتظارات آنان از دولت بوده است . روش : در ایـن پـژوهش ٩٩٤ نفـر از شـهروندان تهرانـی بـالای ١٨ سـال بـه روش نمونه گیری خوشه ای سه مرحله ای انتخاب شدند. در مرحله اول از بین بلوکهـای شـهر تهران تعدادی به روش تصادفی انتخاب گردیـد. در مرحلـه دوم تعـدادی از خانوارهـای ساکن این بلوکها به روش تصادفی مشخص شدند و در مرحلـه سـوم بـا یـک نفـر از اعضای خانوار که شرایط لازم برای مصاحبه را دارا بود (شرط سنی و تحصـیلی بـه قیـد قرعه ) مصاحبه و اطلاعات از طریق پرسشنامه جمع آوری گردید. یافته ها: نتایج نشان داد که میان سه بعد حقوق قانونی و مدنی، حقوق سیاسی و حقـوق اجتماعی شهروندان با تعهدات شهروندان در قبال دولت در سطح اطمینـان ٩٥ درصـد رابطـه مثبت و مستقیمی وجود دارد و در مجموع شاخص حقوق شهروندان بـا تعهـدات و اخـلاق شهروندی در قبال دولت در سطح اطمینان ٩٥ درصد رابطـه مثبـت و مسـتقیمی دارد. بـه عبارت دیگر هر چقدر میزان حقوق شهروندان افزایش یابد، تعهدات و اخلاق شـهروندی در قبال دولت بیشتر نمایان میشود و تاثیر افزایشی و مثبتی خواهد گذاشت . نتیجه گیری: اخلاق و تعهد شهروندی فرآیندی است که باید آن را همچـون هـدفی اساسی در نظر گرفت و به صورتی تدریجی ایجاد کرد. این انتظار که اخلاق و فرهنـگ به صورت خودکار و با تغییرات اساسی به وجود بیاید انتظاری کاملا بیهوده است و نتیجه منفی آن انفعال و کنار گذاشتن اندیشه و ابتکار برای ایجاد و سـاختن فرهنـگ مزبـور است . ما در کشوری زندگی میکنیم که فرهنگ و پیشینه تمدنی چنـدهزار سـاله دارد و منابع برای کار در این حوزه بسیار زیاد است . اما باید اذعان کرد که کمتر به این منـابع توجه شده و اگر هم مورد توجه قرار گرفته اند کمتر برای استخراج مـوارد کـاربردی و تبدیل کردن آنها به راهکارهای قابل استفاده تلاش شده اسـت . مهمتـرین منـابع قابـل استفاده برای ایجاد اخلاق شهروندی در کشور را میتوان در دین ، سـنت ، تنـوع محلـی، قومی و زبانی، اخلاق مدنی و اخلاق سیاسی یافت .
Preface: nowadays, citizenship is permanent and vital style of human
life. Existing some problems and socio-cultural issues in our cities is
above than global standards. This is annoying citizens in short times
also have effects on common development process of country and
have a negative effect on macro policies included economic, political
and social and so on. Some experts believe that if does not
institutionalized ethics and civil rights in society, relationship between
people and government will become gloomy.
Aim of study is Study on ethics and civil rights in society and people’s
expectation of government. Because this is important for me.
Method: this survey was conducted with cluster sampling among
Tehran citizens age of 18 above (994 person). This conducted in three
phase: first we select some blocks in random among whole blocks of
Tehran. In second phase, some families of these blocks selected in
random and finally we interview with one of the members of those
families that have qualifications and data collected with questionnaire.
Results: findings indicate that there is significant and positive
relationship between three dimensions included civil and law rights,
political rights of citizens and social rights of citizens with citizens
commitments for government. This means that increasing citizen
rights will increase citizen ethics and commitments.
Discussion: citizen ethics and commitments are process that should
consider as a basic goal and should be structure gradually. We do not
expect whole and fast changes in this area.
خلاصه ماشینی:
"این مطالعه در پی پاسخگویی به پرسش های زیر بوده است : آگاهی مردم از حقوق و تعهدات شهروندی خود چقدر است ؟ چه عواملی بر میزان و نوع فعالیت هـای شـهروندان جهـت تحقـق حقـوق ، تعهـدات و اخـلاق شهروندی مؤثر است ؟ چه رابطه ای میـان میـزان آگـاهی شـهروندان از حقـوق ، تعهدات و اخلاق شهروندی وجود دارد؟ دیدگاه های مرتبط با حقوق ، تعهدات و اخلاق شهروندی را مـیتـوان در دو سطح اسلامی و غربی بررسی کرد: در بحث از حقوق شهروندی و جایگاه آن در دیدگاه اسلامی، پـیش از هـر نکته ای باید به این حقیقت توجه داشت که اسلام به عنوان آخرین و کامل تـرین دین الهی در درون خود تمام قواعد، سـنت هـا و ایـده آل هـای بشـری را دارد و میتواند پاسخگوی تمامی نیازهای اساسی انسان و جامعه بشری باشد.
802 982 مقدار سطح معناداری بیانگر آن است که بین دو متغیر انتظار افراد از دولت بـا میزان رعایت حقوق شهروندان در جامعه در سطح اطمینان ٩٥ درصد رابطه معنـیدار وجود دارد.
386 آزمون آماری x٢ بیانگر آن است که بین فعالیت افراد با نظر آنان در خصـوص میزان رعایت حقوق شهروندان در جامعه در سطح اطمینان ٩٥ درصد رابطۀ معنـیداری وجود دارد و تفاوت های مشاهده شده قابل تعمیم به جامعۀ آماری است .
ب ) بین تحصیلات با میزان رعایت حقوق شهروندان رابطه وجود دارد: نتایج بیانگر آن است که نظرات افراد در گروه های مختلـف تحصـیلی متفـاوت بوده است و اکثر افراد دارای تحصیلات عالی نسبت به سایر گروه هـای تحصـیلی در این خصوص نظر منفی داشته اند؛ به طـوری کـه ٦٢."