چکیده:
امروزه افزایش تراکم ساختمانی جهت پاسخگویی به رشد جمعیت، موجب اجتناب ناپذیر است. در این میان، رشد و توسعه شهری به مراتب افزایش مخاطرات طبیعی را نیز به دنبال داشته و با توجه به قرارگیری کشور ایران بر روی یکی از دو کمربند زلزله خیز زمین، نیاز به برنامه ریزی و طراحی مطابق با اصول پدافند غیرعامل شهری در عرصه ساخت وساز به شدت احساس می گردد. در این راستا در پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی و با هدف کاهش آسیب پذیری شهرها در برابر مخاطرات طبیعی به ویژه زلزله به تعیین حداکثر تراکم ساختمانی مطابق با اصول پدافند غیرعامل پرداخته شده است. اطلاعات مورد نیاز از طریق اسناد، مجلات و کتب مربوطه به دست آمده است. در این پژوهش پس از بررسی اسناد و اطلاعات، روشی جهت تعیین بیشینه تراکم ساختمانی با رویکرد کاهش آسیب پذیری در برابر زلزله ارائه شده و با استفاده از آن، الگوی تراکمی محدود مورد مطالعه در شهر شاهرورد محاسبه شده است. بر این اساس و مطابق با روش ارائه شده، در مرحله اول نیاز است مشخص گردد که پس از وقوع زلزله فرضی، به شرط حفظ حداقل فضای مورد نیاز در معابر جهت امدادرسانی، فضای باقیمانده از معبر جهت انباشت مصالح ریزشی، ظرفیت تخریب حداکثر چه ارتفاعی از یک ساختمان را دارد. در مرحله بعد، پس از دستیابی به ارتفاع بنا، می توان با مفروض داشتن ارتفاع هر طبقه و هم چنین درصد سطح اشغال بنا، حداکثر تراکم و نیز تعداد طبقات ساختمان را محاسبه نمود.
خلاصه ماشینی:
در این پژوهش پس از بررسی اسناد و اطلاعات، روشی جهت تعیین بیشینهتراکم ساختمانی با رویکرد کاهش آسیبپذیری در برابر زلزله ارائه شده و با استفاده از آن، الگوی تراکمی محدود مورد مطالعه در شهر شاهرورد محاسبه شده است.
با توجه به اینکه هنگام وقوع حوادث طبیعی نظیر زلزله، تراکم بالای ساختمانها و درنتیجه، تخریب و ریزش آنها عمدهترین موردی است که باعث آسیب رساندن به شبکه معابر و انسداد آنها میگردد اما با این وجود در کشور ایران علیرغم مطالعات و اقدامات اخیر جهت کاهش خسارتهای ناشی از زلزله، از جمله توجه به مسئله پدافند غیرعامل در عرصه ساختوساز، در خصوص تعیین بیشینهتراکم ساختمانی با رویکرد کاهش آسیبپذیری در برابر زلزله اقدام خاصی انجام نگرفته و در اغلب موارد جهت تعیین تراکم به موارد اشارهشده در جدول (2) اکتفا شده است.
بدین منظور با توجه به روش محاسبه انباشت مصالح ناشی از تخریب زلزله طبق رابطه (1)، در این پژوهش بهمنظور تعیین حداکثر تراکم ساختمانی با رویکرد پدافند غیرعامل دو حالت مدنظر است: حالت اول: زمانی که در یک سمت معبر، حیاط و در سمت مقابل، بنا قرار دارد (شکل 4): (به تصویر صفحه مراجعه شود.
در ادامه بهمنظور تعیین بیشینهتراکم ساختمانی با رویکرد کاهش آسیبپذیری در برابر زلزله، پیشنهاداتی به شرح ذیل مطرح میگردد که شایسته است در طرحهای توسعه شهری در راستای مقابله با مخاطرات طبیعی مورد توجه بیشتری قرار گیرد: مطالعه و بررسی ویژه پیرامون مسئله زلزله و گسلها در شهرها بهخصوص شهرهایی با خطر لرزهای بالا صورت گیرد.