چکیده:
جامعیت قرآن و فراگیری آن نسبت به همه اصول و بنیانهای شریعت و فهمپذیری قرآن، دو ویژگی بسیار مهمی است که در دیدگاه تفصیلگرایانه، زمینه را برای نقشآفرینی هرچه بیشتر کتاب فراهم میکند. این دیدگاه، قرآن را نوری میداند که در پرتو آن، هم پیام الهی به روشنی دریافت میشود و هم راه برای بهرهمندی از منبع بزرگ دیگری همچون «سنت» فراهم میگردد. بیان روشن و جامع قرآن، کتاب را معیاری برای سنجش روایات قرار داده است و امکان تفکیک میان آموزههای متعدد یک حدیث و اختصاص حجیت را به مفاد همنوا با آیات فراهم میسازد. محوریت قرآن، در نظام کلی آموزههای دین، نقش مؤثری در تصویر جهتگیری روایات و تبیین مفاد احادیث دارد و زمینه را برای بهرهمندی هرچه بیشتر از سنت، هموار ساخته، امکان وفاق میان روایات به ظاهر ناهمگون را میسر میسازد. این نوشتار بر آن است که گونههای مختلف تأثیرگذاری کتاب را در ساماندهی به آموزههای حدیثی و فهم و دریافت آن، در این رویکرد بررسی کند.
خلاصه ماشینی:
"در چنین شرایطی بیراه نیست اگر گفته شود ارائه آمار قطعی و نهایی درباره تعداد آیاتالاحکام امکانپذیر نیست؛ یعنی از یک سو، با توجه به توسعه علوم و گسترش شیوههای فهم متن و از سوی دیگر، با عنایت به بروز نیازها و پرسشهای جدید، ممکن است هر روز شاهد کشف نکات فقهی جدیدی از قرآن باشیم که شاید تاکنون انتظار آن نمیرفت؛ همانگونه که اهل بیت( نیز پیش از این، نکاتی از برخی آیات استخراج کردهاند که شاید به ذهن هیچکس نمیرسید؛ 1 بنابراین بهتر است بگوییم ظرفیت فقهی قرآن توسعهپذیر است و به تعدادی آیه خاص محدود نیست.
اختلاف نظریه مختار با ظاهر روایات تحدید کننده تعداد آیاتالاحکام همانگونه که گذشت، روایات تعیینکننده تعداد آیاتالاحکام، در حصر ظرفیت فقهی در تعدادی آیه خاص (2000 یا 1500 آیه) ظهور دارند و با قول مختار که توسعهپذیری ظرفیت فقهی است، ناسازگار به نظر میرسد؛ ولی ممکن است وجه جمع دومی که در مبحث پیشین ذکر شد، این ناسازگاری را رفع نماید؛ یعنی بگوییم مقصود روایات از آیاتالاحکام، آیاتی است که به طور مستقیم بر حکم فقهی دلالت دارند؛ اعم از اینکه موضوع فقهی داشته باشند یا خیر، در حالی که قول مختار شامل همه آیاتی میگردد که مستقیم یا غیرمستقیم، در جهت استنباط حکم فقهی دخیل باشد؛ به عنوان مثال، آیات دال بر لزوم اخلاص، حکمی عقیدتی را بیان میکنند؛ اما در عین حال، فقیه میتواند از این حکم عقیدتی، حکمی فقهی مبتنی بر لزوم نیت اخلاص را استنباط نماید."