چکیده:
عرضة مطمئن و پایدار انرژی طی چند دهه اخیر، یکی از چالش های اصلی کشـورهای صـنعتی بـوده اسـت . همچنین سایر کشورها، نظیر اقتصادهای نوظهور آسیایی و کشورهای آمریکای لاتین نیز در کنار کشورهای غربی به نقش و اهمیت انرژی پی برده اند. در این میان ، نفت و گاز به دلایل متعدد از جملـه : میـزان سـهولت در دسترسی ، ارزش حرارتی بالا و ارزانی نسبت به سایر انرژی ها از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. در این مقاله با نگاهی به توزیع جغرافیایی ذخایر و مصرف نفـت خـام و گـاز طبیعـی در منـاطق مختلـف جهـان ، بـا استفاده از روش توصیفی - تحلیلی به دلایل شکل گیری اقتصاد سیاسی نفت و گـاز در منطقـه خلـیج فـارس پرداخته می شود. همچنین پس از ذکر مهم ترین دلایل شکل گیری اقتصاد سیاسی نفت و گاز در این منطقـه به تبیین اصلی ترین راهبردهای کشورهای صنعتی برای حفظ امنیت عرضه انـرژی و مقابلـه بـا تبعـات توزیـع جغرافیایی ذخایر نفت و گاز پرداخته می شود. نتایج حاکی از آن است که بعد از شوک های نفتـی دهـه ٧٠، راهبرد اصلی کشورهای صنعتی جهت حفظ امنیت عرضه انرژی استفاده از راهبـرد تنـوع بخشـی بـه مبـادی عرضه نفت و گاز بوده است .
خلاصه ماشینی:
"مجموعه کشورهای صنعتی کشورهای صنعتی اروپای غربی ، آمریکای شمالی ، ژاپن و کره جنوبی هستند زیرا عمده ذخایر گاز طبیعی کشورهای حاشیه خلیج فارس (به جـز کشـور قطـر)، گـاز همـراه میادین نفتی است که افزایش تولید آن وابسته به افزایش تولید نفت خام است (Countries Energy ٢٠٠٦ & ٢٠٠٥ ,Kuwait &Reporting, Iraq ) در حالی که گاز طبیعـی تولیـدی ایـران عمـدتا از میادین مستقل گازی است و با سرمایه گذاری کافی مـی تـوان تولیـد آن را بـه میـزان قابـل تـوجهی افزایش داد؛ با این وجود، بایستی توجه داشت هرچند ذخایر گـازی ایـن کشـورها در برابـر ذخـایر گازی ایران و قطر قابل توجه نیست ، اما اولا این حجم از ذخایر در برابر ذخـایر گـازی کشـورهای عمده مصرف کننده دنیا نظیر کشورهای صنعتی قابل توجه است ؛ ثانیا به دلیل آنکـه حجـم ذخـایر نفتی این کشورها قابل توجه اسـت از اهمیـت ذخـایر گـازی ایـن کشـورها کاسـته نخواهـد شـد و همچنان در شکل گیری اقتصاد سیاسی گاز طبیعی منطقه خلیج فارس لیکن با سهمی کمتر از نفـت خام دخیل هستند.
امـا بـه دلیل مشکلات متعدد، از جمله هزین بالای این نوع از انرژی ها، ضریب دسترسی پایین ، کـاربرد در مقیاس هـای کوچـک و نظـایر آن ، میـزان اسـتفاده از ایـن انـرژی هـا چنـدان گسـترده نبـوده اسـت (Stevense, 2000) ب- تنوع بخشی در مبدأ واردات نفت خام همان طور که از جدول های ٧ و ٨ مشخص است سیاست اصـلی کشـورهای صـنعتی در امنیـت عرضه نفت خام کاهش وابستگی به ذخایر نفت خام اوپک و به ویژه خلیج فارس در خلال ٣٠ سال گذشته بوده است ."