چکیده:
صرفنظر از نوع کاربرد اصلی راهها، نتیجۀ دیدگاههای مختلف فقهی، جواز هر نوع تصرف به شرط عدم ضرر است. راههای بسته (کوچۀ بنبست) نیز از قبیل املاک اختصاصی صاحبان خانههای کوچه محسوب میشوند. در مورد حکم تکلیفی ساخت سایهبان، های گوناگونی مبنی بر جواز مشروط به عدم ضرر، عدم ضرر همراه با عدم معارض و حرمت مطلق وجود دارد که در این نوشتار تلاش شده است با استمداد از مبانی فقهی، از قبیل یکسان بودن حق تصرف در معابر میان همۀ مردم، عدم تقدم یکی بر دیگری و همچنین استفاده از اصل لاضرر، دیدگاه دوم موجه تشخیص داده شود. دربارۀ حکم وضعی موضوع نیز بدون شک، جواز ساخت به شرط عدم ضرر است. ممنوعیت قانونی اشغال معابر و رعایت موازین ساختوسازهای شهری از نظر قانونگذار وضعی، در راستای حفظ حقوق شهری و شهروندی، مؤیدی بر ادعای فوق محسوب میشود که در مقالۀ حاضر به مبانی آن پرداخته شده است.
Regardless of the main utilization of roads، the conclusion of different jurisprudential viewpoints is being permitted of any possession provided there is not any loss. Blocked roads and alleys are also deemed as allocated states of Taklifi Hokm of constructing shade: conditional permission on loss of damage، loss of damage with lack of opponent and absolute illegality. In this research، we have tried to justify the second view on several bases: the equality of right of possession among people، lack of priority against each other and the application of LA ZARAR principle. Without any doubt، VAZIE HOKM of the issue، is also the permission of construction providing any damage. Legal prohibition of occupying passages and the observance of civil construction regulations، are، legally imposed to preserve civil and citizenship rights and that confirms the mentioned subject which its origins has been detailed in this research.
خلاصه ماشینی:
در مورد حکـم تکلیفی ساخت سایه بان ، های گوناگونی مبنی بر جواز مشروط به عدم ضرر، عدم ضرر همراه با عدم معارض و حرمـت مطلق وجود دارد که در این نوشتار تلاش شده است با استمداد از مبانی فقهی ، از قبیل یکسـان بـودن حـق تصـرف در معابر میان همۀ مردم ، عدم تقدم یکی بر دیگری و همچنین استفاده از اصل لاضـرر، دیـدگاه دوم موجـه تشـخیص داده شود.
کوچۀ بن بست ، ملک صاحبان خانه هایی است که درهایشان به گونه ای که مستلزم عمـل خلاف شرعی نباشد، به کوچه باز میشود، نه هر کسی که دیوار خانـه اش در کوچـه اسـت (روحانی، ١٤١٢، ج ١٩: ٤٧٤)؛ برای هیچ کدام از صاحبان خانه ها و بقیۀ افراد جایز نیسـت که بدون اجازة همۀ صاحبان خانه در زمین و هوای کوچه تصرف کنند (شهید ثانی، ١٤١٣، ج ٤: ٢٧٨) خواه مضر باشد یا نباشد، چون راه به صاحبان آنها تعلق دارد و از قبیل امـلاک اختصاصی است (محقق حلی، ١٤٠٨، ج ٢: ١٠١)؛ البته بعضـی از اهـل سـنت ، تصـرف در کوچه را به شرط عدم اضرار به مردم جایز دانسته اند (شهید ثانی، ١٤١٣، ج ٤: ٢٧٨) مسلم است که در صورت اجازه ندادن اهل کوچه به تصرف در کوچه ، این کـار جـایز نیسـت و موجب ضمان است .
ب ) نظریۀ حرمت مطلق در برابر دیدگاه جواز مشروط ، این نظریه هم در متون فقهی مطرح شـده اسـت کـه نصـب سایه بان به هر شکلی که باشد، هرچند سبب آسیب دیدن وسایل نقلیه یا عابران نیـز نشـود، جایز نخواهد بود، چون احداث چنین بنایی در سطح گذرگاه های عمومی، تجاوز به حـریم عمومی است و ایجاد سازه در ملک دیگران تلقی میشود (قدامه ، بیتا، ج ٥: ٣٣).