چکیده:
ســفرنامه نویســی در مــورد ســرزمین ایــران پیشــینه ای طــولانی دارد، امــا در قــرن نــوزدهم افــزایش رقابــت هــای بــین المللــی و اســتعماری بــین دول مقتــدر و ورود ناخواســته ایــران بــه اقتصــاد جهــانی، باعــث توجــه بیشــتر غربیــان بــه ســرزمین ایــران و در نتیجــه افــزایش ســفرنامه نویسـی شـد. سـفرنامه هـا بـه مثابـه یـک منبـع دسـت اول تـاریخی، از ایـن حیـث کـه بـه جزئیـات زنــدگی و اوضــاع و احــوال مــردم در منــاطق شــهری و روســتایی ایــران پرداختــه انــد، دارای اهمیـت فراوانـی مـیباشـند. روسـتاها از جملـه منـاطقی بودنـد کـه بـه علـت بافـت سـنتی و آداب و رســوم متفــاوت ، بیشــتر مــورد توجــه ســفرنامه نویســان غربــی قــرار گرفتــه انــد. از جملــه ایــن سـفرنامه هـا، سـفرنامه آنتـونیاسـمیت اسـت . آنتـونیاسـمیت بـا پـرداختن بـه اوضـاع اجتمـاعی و اقتصــادی روستانشــینان کرمــان ، تصــویری از فقــر، بیمــاری و اعتیــاد روســتاییان را گــزارش مــیدهـــد. ســـفر اســمیت بـــه کرمـــان مصــادف بــا دورة وزارت دکتـــر مصـــدق اســـت کـــه فعالیـت هـای سیاسـی و حزبـی ایـن دوره بـه اوج خـود رسـیده و ایـران مـورد تحـریم انگلسـتان و غرب قرار گرفتـه اسـت . آنتـونی اسـمیت در سـفرنامه اش بـدون اشـاره بـه اشـغال ایـران بـه دسـت متفقــین ، طــی جنــگ جهــانی دوم و همچنــین تحــریم نفتــی انگلســتان در پدیــد آمــدن ایــن وضــعیت ، وضــع موجــود روستانشــینان کرمــان را طبیعــی و از ویژگــیهــای کشــورهای توســعه نیافتـه قلمـداد مـیکنـد. بـا عنایـت بـه مطالـب فـوق ، پـرداختن بـه اوضـاع اجتمـاعی و اقتصـادی روستانشــینان کرمــان از نــوآوریهــای ایــن پــژوهش اســت . روش تحقیــق در ایــن پــژوهش بــه شیوه توصیفی-تحلیلی است .
خلاصه ماشینی:
سـیاحان غربــی کـه بــا اهـداف سیاســی و غیــر سیاسـی بــه ایـران ســفر کـرده انــد، پــس از بازگشــت ســفرنامه هــایی تــألیف نمودنــد کــه ایــن ســفرنامه هــا در نشــان دادن اوضــاع سیاســی، اجتمــاعی و اقتصــادی ایــران نقــش زیــادی دارنــد.
از جملــه ایــن ســفرنامه نویســان ،آنتــونیاســمیت ، ایــران شــناس معاصــر و معــروف انگلیســی اســت کــه در نتیجــۀ طــرح تحقیقــاتی دانشــگاه آکســفورد بــه همــراه چنــدتن از همکــارانش بــرای یــافتن نــوعی مــاهی عجیــب و غریــب در قنــات هــای شــهر کرمــان بــه ایـن شـهر سـفر کردنــد.
بیان مسئله سـفرنامه هـایی کـه در مـورد سـرزمین ایـران و شـهر کرمـان نگـارش یافتـه انـد حـاوی اطلاعــات مهــم و بــا ارزش تــاریخی و جامعــه شــناختی در مــورد کرمــان و روســتاهای آن هســتند کــه متأســفانه کمتــر شــناخته شــده انــد.
سـفرنامۀ آنتـونی اسـمیت در برهـۀ مهمــی از تــاریخ معاصــر ایــران نگــارش یافتــه اســت و از مهــم تــرین ویژگــیهــای آن پرداختن بـه اوضـاع و احـوال مـردم روسـتایی کرمـان اسـت ؛ بنـابراین سـعی شـده اسـت تـا بــا بررســی ایــن ســفرنامه شــرح دقیقــی از اوضــاع اجتمــاعی و اقتصــادی روســتانشــینان کرمـان و شـیوة زنـدگی و مشـکلاتی کـه آنهـا روبـه رو بودنـد بپـردازد؛ همچنـین در ایـن پژوهش به تحلیل های آنتونی اسمیت در موضوعات گوناگون پرداخته شده است .
پیشینۀ پژوهش در مــورد ســفرنامۀ آنتــونی اســمیت پــژوهش هــای زیــادی صــورت نگرفتــه اســت و مطالعـاتی هـم کـه صـورت انجـام شـده ، بیشـتر بـه نقـد کتـاب و معرفـی سـفرنامۀ اسـمیت پرداختـه اسـت ؛ از جملـه ایـن آثـار: نقــد کتــاب مــاهی ســفید کــور در ایــران ، ســفرنامۀ آنتــونی اســمیت ، نوشــتۀ علــیاکبــر نیــک خلــق اســت (نیــک خلــق ،٢٧٠:١٣٦٩).