چکیده:
هدف از انجام این پژوهش بررسی مزیت نسبی محصولات زراعی در دو سطح استان فارس و شهرستان مرودشت و مقایسه ی آنها با یکدیگر است . برای تعیین مزیت نسبی محصولات زراعی از ماتریس تحلیل سیاستی استفاده شده است . بخشی از داده های مورد نیاز در این مطالعه از جمله عملکرد تولید ، قیمت و هزینه ی تولید محصولات زراعی و میزان نهاده های مورد نیاز برای تولید یک هکتار از محصولات گوناگون زراعی با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای دو مرحله ای و از راه مصاحبه ی حضوری و تکمیل پرسشنامه با کشاورزان در شهرستان مرودشت در استان فارس جمع آوری شد . همچنین اطلاعات مورد نیاز در رابطه با سطح زیر کشت هریک از محصولات زراعی و میزان کل سطح زیر کشت آبی و دیم محصولات گوناگون از واحد آمار سازمان جهاد کشاورزی و مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان مرودشت گرفته شد . همچنین ، اطلاعات لازم در رابطه با قیمت سر مرز محصولات ، قیمت سرمرز نهاده های تولید مبادله پذیر، نرخ رسمی ارز ، شاخص قیمت های داخلی و شاخص قیمت های جهانی از گزارش های اقتصادی ، سالنامه ها و سایت های بانک مرکزی ، وزارت امور اقتصادی و دارایی و فائو گرفته شد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که در سطح استان فارس محصولات جو آبی ، ذرت دانه ای ، هندوانه ، خربزه ، پیاز ،سیب زمینی ، پنبه ، عدس آبی ، لوبیا ، گوجه فرنگی و نخود آبی دارای مزیت نسبی ، ولی محصولات گندم آبی ، گندم دیم ، برنج ، خیار ، و عدس دیم فاقد مزیت نسبی هستند ، اما نتایج نشان می دهد که در سطح شهرستان مرودشت محصولات گندم آبی ، جو دیم ، ذرت دانه ای ، هندوانه ، خربزه ، خیار ، پیاز ، سیب زمینی ، لوبیا ، گوجه فرنگی و نخود آبی دارای مزیت نسبی ، ولی محصولات گندم دیم ، برنج ، عدس آبی و عدس دیم فاقد مزیت نسبی هستند.
The purpose of this paper is to study comparative advantage of agricultural crops in Fars province and comparing it with Marvdasht Township. For determining of comparative advantage of agricultural crops، PAM matrix was used. Farm-level data were collected from a sample of farms located in the Marvdasht area selected by a multi-stage
cluster sampling and appropriate questionnaires completed through interviewing with farmers. The survey provided detailed information on the production patterns، input use، crop production yields، constraints، prices of the inputs and outputs، social and personality characteristics of farmers. Needed data about world prices of crops and inputs، exchange rate، domestic and world price indices obtained and complemented by official statistics such as reports of annual agricultural statistics، annual central bank ،annual trade and FAO statistics. Results of the study indicated that Fars province had a comparative advantage in producing barley، corn، watermelon، melon، onion، tomato، cotton، potato، beans،
peas، lentil and comparative disadvantage in producing wheat، rain fed wheat، rice، cucumber and rain fed lentil. Also، Results of this study indicated that Marvdasht township had comparative advantage in producing wheat، rain fed barley، corn، watermelon، melon، onion، tomato، potatoes، beans ،peas and comparative disadvantage in producing
rain fed wheat، rice، lentil and rain fed lentil.
خلاصه ماشینی:
"با وجود این که ایران از نظر تولید برخی از محصولات کشاورزی در جهان از موقعیت بهینه ای برخوردار است ، ولی بی توجهی در تشخیص مزیت های نسبی و رقابتی باعث شده کـه از یـک سـو تخصیص منابع تولید در مناطق گوناگون کشور به شکل بهینه ای صورت نگیرد و از سوی دیگر در بازار خارجی نیز ، صادرکنندگان در موقعیت ضعیف تری نسبت به کشورهای تولیدکننـده ی دیگـر قرار گیرند .
حسین زاد و اصفهانی (١٣٨٦) رابطه ی الگوی کشت با شاخص های مزیت نسبی و ضریب حمایت موثر محصولات کشاورزی در استان آذربایجان شرقی را مورد بررسی قرار داده اند .
با توجه به نتایج بدست آمده پیشنهادهای زیر به منظور بهینه سازی سیاست های تولید ارائه می شود: ١- با توجه به الگوی کشت محصولات زراعی که به نظر می رسد بیشتر بر اساس حمایت مؤثر از محصولات تنظیم شده باشد (مؤسسه پژوهش های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی ، ١٣٨٢) توصیه می گردد ، حمایت های دولت به صورت هدفمند از محصولاتی که مزیت نسبی بالاتری دارند ، بیشتر شده تا افزون بر توسعه ی کشت این محصولات و در پی آن استفاده ی بهینه از منابع و عوامل تولید ، شرایطی فراهم آید تا در هنگام رویارویی با فرآیند ادغام تجاری ، تولید کنندگان از توان رقابت پذیری بالایی برخوردار باشند و با دستیابی به بازارهای بزرگتر از فرایند ادغام تجاری سود ببرند ."