چکیده:
در این مطالعه، برای تعیین عمق بهینه ی چاههای آب کشاورزی دشت بجنورد با هدف کاهش هزینه ی حفاری و پمپاژ آب و تامین آب مورد نیاز کشاورزی از مدل برنامه ریزی ریاضی غیر خطی استفاده شد. برای تعیین عمق بهینه ی حفر چاهها فرض شد که کشاورزان برای دستیابی به دبی اولیه، در شرایطی که بیلان آبی آبخوان، اجازه ی حفاری دوباره ی چاه و برداشت آب از آن را بدهد، به حفاری دوباره ی ( کف شکنی) چاههای موجود می پردازند. بدین منظور از 380 حلقه چاه کشاورزی دشت بجنورد در سال 1385 استفاده شد. نتایج نشان داد که برداشت آب از چاه با کف شکنی چاههای موجود تا ارتفاع 205 متری مقرون به صرفه خواهد بود. با حفاری چاه تا عمق 205 متری دبی چاه و ارتفاع پمپ به ترتیب 29 لیتر برثانیه و 228 متر تعیین شد. افزون بر آن، سطح زیرکشت بهینه برای هر محصول با هدف تامین آب مورد نیاز کشاورزی به وسیله ی حفر چا ههای موجود تعیین شد. بنا بر یافته های مطالعه، تعیین ارتفاع بهینه ی حفر چاههای کشاورزی و نظارت مستمر بر میزان برداشت آب از چاهها جهت حفظ منابع آب زیرزمینی برای کاربردهای کشاورزی توصیه شده است.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به کاهش سطح آب زیرزمینی بر اثر برداشت های غیـر مجـاز در بـیش تـر دشـت هـای ایران، دبی چاهها پس از مدت زمان کوتاهی (چند سال) به میزان زیادی کـاهش مـی یابـد و بـرای دست یابی به دبی اولیه ی چاه، یا بایستی چاههای جدید حفر شود و یا بـا حفـاری و کـف شـکنی ٩٤ چاههای موجود بار دیگر به همان دبی دست یافت (صفری و همکـاران، ١٣٨٣).
+ + − + − m =1 s 1000*η =1 ni ri i =1 ni ri i Minimize Ctotal = i i i A xj j=1 subject to: n Qi ≥240D/t i=1 m xj ≤A j=1 m wj xj ≤Qg j n GMjxj ≥Imin j (1 )(RγaTQHP ) (h h)*k (h h)*l C + s 1000*η + n − r + n − r >= min xmin ≤xj ≤xmax hr ≤hi ≤hr+p (12) ٩٨ در مدل بالا Ctotal هزینه ی کل پمپاژ و حفاری تعداد چاههای موجود در هر هکتار است کـه بـه صورت یک معادله ی غیر خطی است و بایستی مـسئله را بـرای متغیرهـای ارتفـاع بهینـه ی حفـر چاه hni، دبی چاه Qi، ارتفاع پمپ HPi، و سطح زیرکشت بهینه ی هر محصول xj حـل کـرد.
نتیجه گیری و پیشنهادها در این مطالعه با استفاده از برنامه ریزی غیر خطی ، ارتفاع بهینه ی حفر چاههـای کـشاورزی در دشت بجنورد با هدف تامین آب مورد نیاز کشاورزی و صرف کم ترین هزینه جهت حفاری و پمپـاژ آب تعیین شد."