چکیده:
روش: این پژوهش با تلفیقی از روشهای کیفی (مصاحبه با ده نفر از صاحب‌نظران و مدیران اجرایی مرتبط با نوسازی) و کمی (پیمایش در بین 362 نفر از ساکنان محله‌های تهران در بازسازی بافتهای فرسوده نقش داشته‌اند) صورت گرفته است. یافته‌ها: میزان و شدت تأثیر عوامل فردی بر مشارکت بیشتر از عوامل ساختاری، نهادی و سازمانی است. ارزیابی اهمیت شاخصهای مورد بررسی نشان داد که شاخصهای مشارکت شهروندان در تعیین اهداف، اعطای تسهیلات و سطح تحصیلات ساکنان از میانگین بالاتری نسبت به سایر شاخصها برخوردار هستند. هفت عامل؛ درگیر کردن مردم در نوسازی، تأمین و توزیع منابع مالی، ساختار حقوقی، نهادسازی در اطلاع‌رسانی، ترویج و اطلاع‌رسانی، آموزش و رعایت حقوق شهروندی در مشارکت مردم در نوسازی و بهسازی بافت فرسوده تأثیر داشته‌اند. بحث: برای تحقق مشارکت مؤثر و پایدار باید عوامل ساختاری، نهادی، سازمانی و فردی، توأمان و همزمان مورد توجه قرار گیرند. با این وجود عوامل فردی جایگاه ویژه‌ای دارند. تغییر نگرش افراد برای مشارکت مستلزم توجه به عوامل فردی است. با وجود این تنها تغییر نگرش برای مشارکت مردم در طرح‌های نوسازی و بهسازی کافی نیست. در کنار عوامل فردی، ساختارها و بسترهای سازمانی و حقوقی در بسترسازی برای مشارکت ضروری است.
خلاصه ماشینی:
از سوی دیگر مردم نیز تمایل به مشارکت داشته (شیخ الاسلامی و دیگران ، ١٣٩٣؛ پولادی ، ١٣٨٧ (و نشان داده اند که سیاستهای مبتنی بر مشارکت شهروندان و حمایت و همکاری مردمی ضمن افزایش موفقیت طرح ، به ارتقاء توسعه انسانی و عدالت اجتماعی – سیاسی (حکمت نیا و موسوی ، ١٣٨٥)؛ (پوراحمد و دیگران ، ١٣٨٦) و کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی منجر می شود.
هدفها و راهبردهای اصلی طرح به ترتیب شامل مشارکت مردم در سطوح برنامه ریزی و طراحی ، ساماندهی بافت فرسوده و ناکارآمد موجود از طریق بهبود تأسیسات زیربنایی، ارتقاء کیفیت محیطی ، تقویت حس تعلق ساکنان محله ، رفع مشکلات اجتماعی و تأمین خدمات شهری متناسب با جمعیت و بهسازی و نوسازی بناها و فضاهای عمومی ، به کمک ارائه روشهای تشویقی برای ساکنان و سرمایه گذاران ذکر شده است (مرکز مطالعات شهر تهران ، ١٣٨٨).
٤٣/٨ درصد پاسخگویان محله سیروس ، ٤٢/٩ درصد پاسخگویان محله جوادیه ، ٣٨/٥ درصد پاسخگویان محله کوی سیزده آبان و ٢٠ درصد پاسخگویان محله هفت چنار تأثیر قوانین و مقررات را در افزایش میزان مشارکت مردم در نوسازی بافتهای فرسوده ، متوسط ارزیابی کرده اند.
همچنین ١٢/٥ درصد پاسخگویان محله سیروس ، ٢١/٤ درصد پاسخگویان محله جوادیه ، ٢٣/١ درصد پاسخگویان محله کوی سیزده آبان و ٣٣/٣ درصد پاسخگویان محله هفت چنار تأثیر قوانین و مقررات را در افزایش میزان مشارکت مردم در نوسازی بافتهای فرسوده ، کم ارزیابی کرده اند.