چکیده:
زرتشت و عین القضات همدانی هر دو از عارفان و متفکران بزرگ ایران به شمار میآیند که از جنبه های فکری، فلسفی و عرفانی در دوره های پس از خود تاثیر چشمگیر و قابل توجهی داشته اند. با این وجود عین القضات همدانی به واسطه تاخر زمانی که از زرتشت داشته ، از بعض تفکرات عرفانی وی تاثیر پذیرفته است که از آن جمله میتوان به مباحثی چون سپنته مینو و انگره مینو که همان تجلی جمال و جلال مکتب عرفانی عین القضات است ، خرد پاک زرتشت که همان طور وراء عقل مورد نظر عین القضات است ، نظریه نظام احسن ، انسان محوری، جوهری بودن نیکی و بدی در نهاد انسان ، امشاسپندان وسائط فیض الاهی اشاره کرد. این پژوهش به تبیین نقاط مشترک مذکور در تفکر زرتشت و عین القضات پرداخته است .
خلاصه ماشینی:
با این وجود عین القضات همدانی به واسطه تأخر زمانی که از زرتشت داشته ، از بعض تفکرات عرفانی وی تأثیر پذیرفته است که از آن جمله میتوان به مباحثی چون سپنته مینو و انگره مینو که همان تجلی جمال و جلال مکتب عرفانی عین القضات است ، خرد پاک زرتشت که همان طور وراء عقل مورد نظر عین القضات است ، نظریه نظام احسن ، انسان محوری، جوهری بودن نیکی و بدی در نهاد انسان ، امشاسپندان = وسائط فیض الاهی اشاره کرد.
در بررسی مبانی عرفان زرتشتی باید به این نکته اشاره کرد که گاهان و هفده سرودی که زرتشت سروده و از او به یادگار مانده است شامل شریعت و آموزش های دینی نیست ، بلکه الهام هایی شورانگیز و دریافت هایی عرفانی است که از نوعی تجربۀ معنوی حکایت دارد که روحی شیفته و عاشق با خداوند راز و نیاز می کند و گویی با نگاهی وحدت وجودی هستی را در مجموع شهود نموده و به اشراق رسیده است .
» این نور در دورة اسلامی و در عرفان عین القضات تحت عنوان نور محمدی یا حقیقت محمدی مطرح گردیده و نور محمد جایگزین نور زرتشت شده است .
( عین القضات ، ١٣٨٦: ٢٥١-٢٥٠) منبع این آگاهیها داستانی است که قاضی در آثار خود آورده : «شبی من و پدرم و جماعتی از ائمه شهر ما حاضر بودیم در خانه مقد م صوفی، پس ما رقص میکردیم و ابوسعید ترمذی بیتکی میگفت ، پدرم در بنگریست ، پس گفت : خواجه امام احمد غزالی را دیدم که با ما رقص میکرد و لباس او چنین و چنان بود.