چکیده:
این مقاله به دنبال شناسایی انواع مخاطرات و راهکارهای اندیشیده شـده بـرای مقابلـه و نحـوه مدیریت مخاطره توسط ساکنان بافت فرسوده شهر تهران به عنوان کنشگران عادی این محلات است . با انتخاب ٦٢٢ خانوار در ٣٧ محله از محله های دارای بافت فرسوده شهر تهران بـه روش پیمایش میدانی و با ابزار پرسشنامه به صورت حضوری اطلاعات جمع آوری شده است . یافتـه هـا نشان داد: مخاطره های انسان ساخت در بافت فرسوده به شکل تبعیض آمیزی در شهر نمود یافتـه است ؛ ساکنان کمتر باسواد، مسن تر و کم درآمد بافت فرسوده ، فرصـت کمتـری بـرای شناسـایی مخاطره داشته و در صـورت شناسـایی مخـاطره ، تـوان مـدیریت خطـرات بـالقوه آن را ندارنـد. اصلی ترین مخاطره ها از دید ساکنان ، مخاطره از تنهایی ، بی هویتی و عدم دسترسی بـه خـدمات مدرن است . پاسخگویان سه دسته اصلی از راهکارها را برای کاهش مخاطره مد نظر دارند، اما با سکونت در محله ، در واقع ، مدیریت فرد در حد سازش تقلیل یافته است . سـابقه سـکونت ، سـن ، سواد و درآمد مهم ترین عوامل در تعیین راهکار و مدیریت مخاطره از سوی ساکنان بوده است .
خلاصه ماشینی:
از ایـن رو شـکل گیـری و گسـترش بافـت فرسـوده را می توان به عنوان یکی از پیامدهای مدرنیته و مدرنیزاسیون در شهرها دانسـت و فرسـودگی ، محصول بخشی از تعامل محتوا و کالبد در فرایند زمان است که شناخت و تعریف محدوده این بافت ، برای مدیریت آن به دغدغه مهمی تبدیل شده است .
با توجه به این رویکرد که فضا، محیط و فرم فضـایی محصـول فراینـدهای اجتمـاعی ، اقتصــادی ، فرهنگــی و سیاســی (١٩٩١,Lefebvre؛ زیــاری ، ١٣٨٢ ب: ٩٧؛ حــاتمی نــژاد و قهرایی ، ١٣٨٥: ٣٣ ؛ ابراهیمی و اسلامی ، ١٣٨٩: ٥) است ، مـی تـوان گفـت کـه شـهر مکـان تجربه مدرنیته (برمن ، ١٣٨٩؛ تاجبخش ، ١٣٨٦: ٣١) و محل تولید و عرضه دستاوردهای آن بوده و از آنها تأثیر می پذیرند (زیاری ، ١٣٨٢: ١٥١).
بـا توجه به تأثیرپذیری شهر و شهرنشینی از مدرنیته ، مقاله حاضـر بـه دنبـال ایـن اسـت کـه در چارچوب پیامدهای مدرنیته ، انواع مخاطره در بافت فرسوده شهر تهران را شناسایی کرده و نحوة مدیریت آن توسط ساکنین بافت را مورد بررسی قرار دهد.
از این رو سؤال های اصلی تحقیق عبارت است از: از نگاه انسـان بـه عنـوان سـوژة مدرنیتـه و کنشـگر عـادی ، چـه نـوع مخاطراتی در بافت فرسوده وجود دارد؟ شهروند بافت فرسوده برای مدیریت مخـاطرات و کاهش تهدیدهای ناشی از مخـاطره چـه راهکارهـایی در اندیشـه خـود داشـته دارد؟ و چـه عواملی در عملی کردن این راهکارهای مدیریت مخاطره نقش دارند؟ پاسخ به این سؤال ها می تواند جهت گیری نوسازی و بهسازی بافت فرسوده و فرایندهای شناخت و تشـخیص آن را اصلاح کرده و ضمن تسریع در روند نوسازی ، تحقق اهداف نظام را در زمان کوتاه تـری امکان پذیر سازد.